Usuwanie żylaków nóg – przegląd technik

Żylaki to najbardziej rozpoznawalny objaw przewlekłej niewydolności żylnej. Ich pojawienie się poprzedzają znacznie łagodniejsze symptomy, jednak ze względu na stosunkowo niewielką dokuczliwość i widoczność, rzadko skłaniają pacjentów do konsultacji ze specjalistą. Tymczasem podjęcie leczenia na wczesnym etapie choroby mogłoby opóźnić, a nawet zahamować jej rozwój, dzięki czemu można byłoby uniknąć konieczności poddawania się zabiegom usuwania żylaków.

Spis treści:

• Przewlekła niewydolność żylna
• Żylaki kończyn dolnych
• Diagnostyka żylaków i niewydolności żylnej
• Likwidacja żylaków – metody leczenia
• Jak pozbyć się żylaków bez operacji?
• Farmakoterapia
• Kompresoterapia
• Skleroterapia
• Ablacja laserowa żylaków
• Leczenie chirurgiczne

Przewlekła niewydolność żylna

Przepływ krwi w kończynach dolnych ze względu na pozycję ciała człowieka, siłę grawitacji i odległość naczyń od serca, jest zdecydowanie trudniejszy niż w pozostałych częściach ciała. Dotyczy to przede wszystkim naczyń żylnych, którymi krew płynie w kierunku serca (w odwrotną stroną płynie w tętnicach i „rozpędzona” jest skurczami mięśnia sercowego). Obecne w żyłach zastawki przepuszczają krew w jedną stronę i zapobiegają jej cofaniu się. Jeśli nie działają prawidłowo, powstaje tzw. refluks żylny^[1], który w dużym stopniu odpowiada za powstawanie żylaków. W przewlekłej niewydolności żylnej nieprawidłowe funkcjonowanie pompy mięśniowej (uciskania naczyń przez kurczące się i rozkurczające mięśnie nóg)^[2], refluks żylny i zwężenia żył, doprowadzają do zastojów krwi, powstania nadciśnienia żylnego, rozciągania i rozszerzania naczyń^[3]. Ze względu na poważne konsekwencje, jakie niesie za sobą niepodjęcie leczenia żylaków nóg (np. zakrzepica), konieczna jest pilna konsultacja z lekarzem, który w zależności od stanu pacjenta, zaleci leczenie zachowawcze lub bardziej inwazyjne (np. usuwanie żylaków).

Czynniki zwiększające ryzyko powstania niewydolności żylnej

Nie są znane dokładne przyczyny występowania niewydolności żylnej i powstawania żylaków. Określono natomiast czynniki zwiększające ryzyko jej wystąpienia, wśród nich znajdują się:

• uwarunkowania genetyczne (u dzieci osób z niewydolnością ryzyko jej wystąpienia wynosi około 90 proc.^[4]);
• wiek (ryzyko wzrasta wraz z wiekiem);
• płeć (kobiety chorują częściej);
• wzrost (wysokie osoby są bardziej narażone^[5]);
• brak aktywności fizycznej;
• przebycie zakrzepicy żył głębokich;
• ciąża;
• otyłość;
• palenie tytoniu i picie alkoholu;
• stosowanie terapii hormonalnych;
• długotrwałe przebywanie w pozycji stojącej lub siedzącej;
• noszenie ciasnych ubrań i butów na wysokim obcasie;
• gorące kąpiele, sauna, opalanie.

Żylaki kończyn dolnych

Na wczesnym etapie niewydolności żylnej zmiany dotyczą małych naczyń i związane są z niewielkimi objawami. Z czasem, kiedy choroba się rozwija, dochodzi do powstania znacznych i widocznych zmian – żylaków.

Żylaki na nogach to rozszerzone żyły powierzchowne, których średnica osiąga rozmiar większy niż 3 mm². Żyły wystają ponad powierzchnię skóry, a w wyniku rozciągnięcia mogą również znacząco się marszczyć. Widoczne zmiany w wyglądzie żył powierzchownych są rezultatem przeciążeń i patologii występujących w żyłach głębokich.

Diagnostyka żylaków i niewydolności żylnej

Początkowe objawy niewydolności żylnej rzadko skłaniają pacjentów do wizyty u specjalisty, dlatego większość przypadków choroby diagnozowana jest na etapie występowania żylaków. Rozpoznanie choroby na tym etapie nie jest problematyczne i opiera się przede wszystkim na badaniu klinicznym. Przeprowadzenie badania USG. Doppler pozwala ocenić skalę i poznać dokładną lokalizację zmian.

Do opisu i klasyfikacji niewydolności żylnej powszechnie używa się skali CEAP^[6], gdzie „C” odnosi się do objawów, „E” do etiologii, „A” do lokalizacji, a „P” do charakteru występujących dysfunkcji. Objawy kliniczne ocenia się w się w 6- stopniowej skali:

• C0 – widoczne oraz wyczuwalne zmiany choroby żylnej nie występują;;
• C1 – łagodnie zmiany widoczne na skórze (teleangiektazje i żyły siateczkowate);
• C2 – obecność większych zmian (żylaków);
• C2r – skłonność do nawracających żylaków;
• C3 – obrzęki i opuchlizny, brak innych zmian skórnych;
• C4 – w badaniu stwierdza się stwardnienie podskórnej tkanki tłuszczowej;
• C4a – wyprysk żylakowy, przebarwienia żylne na skórze;
• C4b – zwłóknienie skóry i tkanki podskórnej, naczyniaki gwiaździste;
• C4c – pajączki żylne powstające w okolicy kostek;
• C5 – widoczne zagojone owrzodzenia żylne i inne zmiany (C1, C2 i C4);
• C6 – zaawansowane zmiany żylne, skórne i podskórne (C1 – C4 + obecność wrzodu żylnego);
• C6r – nawracające czynne owrzodzenie żylne.

W zależności od zaawansowania choroby i ogólnego stanu pacjenta dobierana jest najwłaściwsza i najbezpieczniejsza metoda usuwania żylaków. W przypadku zaawansowanych postaci często konieczne jest leczenie inwazyjne, np. chirurgiczne usuwanie żylaków lub całej żyły. Wykrycie choroby na wczesnym etapie umożliwia zastosowanie zachowawczego leczenia żylaków nóg

Likwidacja żylaków – metody leczenia

Wizyta u specjalisty (chirurga naczyniowego, flebologa lub angiologa) i prawidłowa diagnostyka umożliwia pacjentowi rozpoczęcie leczenia żylaków nóg. Możliwe jest prowadzenie leczenia zachowawczego w przypadku stosunkowo niewielkich zmian, konieczna jest wtedy stała kontrola i ocena zahamowania rozwoju procesów chorobowych. Dobre efekty uzyskuje się poprzez połączenia leczenia farmakologicznego i kompresjoterapii². Jednak w przypadku dużych zmian lub przeciwwskazań do zastosowania terapii uciskowej, konieczne jest leczenie inwazyjne, w tym nawet chirurgiczne usuwanie żylaków.

Jak pozbyć się żylaków bez operacji?

Nowoczesne metody usuwania żylaków pozwalają na uzyskanie zadowalających efektów, jednak nie zawsze jest możliwe ich zastosowanie. Szczególnie duże i zaawansowane zmiany obarczone są ryzykiem i koniecznością przeprowadzenia operacji żylaków kończyn dolnych. Dlatego tak ważne jest, aby nie zwlekać z wizytą u specjalisty, który po przeprowadzeniu diagnostyki i oceny stanu naczyń krwionośnych, wybierze najlepszą metodę usuwania żylaków.

Farmakoterapia

W farmakologicznym leczeniu żylaków kończyn dolnych stosuje się środki przywracające elastyczność naczyniom krwionośnym, działające na nie ochronnie, zmniejszające obrzęki i poprawiające krążenie krwi. Mogą to być zarówno środki pochodzenia roślinnego jak i syntetycznego.

Wśród preparatów naturalnych wyróżnić można: diosminę, hesperydynę, pochodne rutyny, eskulinę, escynę, alkaloidy sporyszu i inne (np. proantocyjanidole).

Do preparatów syntetycznych zalicza się: tribenozyd i dobesylan wapnia³.

W zależności od potrzeb stosuje się również antykoagulanty oraz inne środki działające przeciwzakrzepowo, np. heparynę drobnocząsteczkową².

Kompresoterapia

Usuwanie żylaków metodą uciskową polega na stosowaniu specjalnych podkolanówek, pończoch      i rajstop, przeznaczonych zarówno dla kobiet, jak i mężczyzn. O doborze stopnia ucisku decyduje lekarz. Produkty przeznaczone do stosowania w kompresoterapii dzieli się na cztery grupy, w zależności od oferowanego stopnia ucisku:

• stopień I – osoby znajdujące się w grupie ryzyka, mogą stosować te wyroby profilaktycznie. Zalecane również przy niewielkich zmianach;
• stopień II – wyroby dla osób z dużymi zmianami – żylakami, obrzękiem (klasyfikacja CEAP C2-C6), stosowane również po skleroterapii i operacjach usunięcia żylaków nóg;
• stopień III – produkty przeznaczone dla osób z zaawansowaną niewydolnością żylną;
• stopień IV – produkty stosowane przy występowaniu obrzęków chłonnych².

Skleroterapia

Jedna z najpowszechniejszych metod usuwania żylaków stosowana przede wszystkim w leczeniu niewielkich zmian. Metoda polega na podaniu do naczynia środka obliterującego (najczęściej polidokanol, siarczan sodowy tetradecylu lub  chrom), który wywołuje stan zapalny,  a następnie włóknienie, zamknięcie i zanik naczynia^[7].

Ablacja laserowa żylaków

Laserowe usuwanie żylaków to nowoczesna metoda wykorzystująca energię cieplną wydzielaną przez promieniowanie laserowe. Wskutek wzrostu temperatury wewnątrz naczynia, na które oddziałuje, dochodzi do denaturacji, a po pewnym czasie całkowitego wchłonięcia naczynia⁴. Metoda, zwana inaczej EVLT (z ang. Endoavenous Laser Treatment) może być stosowana zarówno w przypadku dużych zmian, jak i teleangiektazji. Możliwe jest również zastosowanie laserowego usuwania żylaków po zabiegu skleroterapii, w przypadku, jeśli nie przyniosła pożądanych rezultatów.

Zarówno kwestią kwalifikacji do zabiegu, jak i samym usuwaniem żylaków laserem zajmują się flebolodzy oraz chirurdzy.

Leczenie chirurgiczne

W przypadku dużych zmian, nawrotów objawów, nieskuteczności lub przeciwwskazań do zastosowania innych metod, usunięcia żylaków kończyn dolnych dokonuje się poprzez zastosowanie leczenia chirurgicznego.  W zależności od stanu pacjenta i decyzji lekarza operacja żylaków nóg może być przeprowadzona na kilka sposobów, wśród których możemy wyróżnić: wycinanie żylaków, wysokie podwiązywanie żył, przecinanie żył lub ich całkowite usunięcie. Leczenie chirurgiczne może dotyczyć nie tylko zabiegów usuwania żylaków, ale również       naprawy zastawek lub udrożnienia naczyń.

Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.

Najczęściej zadawane pytania:

1. Czy zabieg chirurgicznego usunięcia żylaków jest bezpieczny?

Choć zabieg ten jest stosunkowo mało inwazyjny i nie zagraża życiu, nie jest wolny od ryzyka. Jednym z najczęstszych powikłań jest tymczasowe lub trwałe uszkodzenie nerwu skórnego. Ponadto istnieje ryzyko innych, poważniejszych powikłań, takich jak opadanie stopy. [8] Po operacjach żylaków może wystąpić także zakrzepica w okolicy rekonstruowanych zastawek, zwężenie żyły oraz nawrót niewydolności zastawek. Najgroźniejszym powikłaniem operacji udrożnienia żył biodrowych i udowych jest zatorowość płucna, która może wystąpić śródoperacyjnie lub po zabiegu. Inne możliwe powikłania to uszkodzenia tętnic, zbiorniki chłonki, chłonkotok, krwiaki oraz zakażenia ran. [9]

2. Czy dieta ma wpływ na powstawanie żylaków?

Dieta sama w sobie nie jest bezpośrednio powiązana z powstawaniem żylaków, ale może wpływać na ryzyko ich rozwoju pośrednio. Istotnym elementem w profilaktyce żylaków jest unikanie otyłości, która stanowi jeden z głównych czynników ryzyka. Aby utrzymać zdrową masę ciała, zaleca się stosowanie zrównoważonej diety, ograniczając nadmierne spożycie nasyconych tłuszczów i węglowodanów oraz zwiększając ilość wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, np. olejów rybnych. [10]

Bibliografia:

1. Łastowiecka-Moras E., Przewlekła niewydolność żylna kończyn dolnych – schorzenie związane z rodzajem wykonywanej pracy, 2015.
2. Bodio M., Szymańska-Pomorska G., Pytel A., Brodziak T., Żylaki kończyn dolnych, 185-189 (2014).
3. Neubauer-Geryk J., Bieniaszewski L., Przewlekła choroba żylna — patofizjologia, obraz kliniczny i leczenie, 135-141 (2009).
4. Marona H., Kornobis A., Patofizjologia rozwoju żylaków oraz wybrane metody ich leczenia – aktualny stan wiedzy, 88-92 (2009).
5. Fukaya E., Flores A.M., Lindholm D., Gustafsson S., Zanetti D., Ingelsson E., Leeper N.J., Clinical and genetic determinants of varicose veins, 2869 – 2880 (2018).
6. Jawień A., Grzela T., Klasyfikacja CEAP przewlekłej niewydolności żylnej kończyn dolnych, 2001.
7. Kielar M., Metody leczenia telaangiektazji, 25-31 (2013).
8. J. Beale, M.J. GoughTreatment Options for Primary Varicose Veins—A Review, European Journal of Vascular and Endovascular Surgery Volume 30, Issue 1, July 2005, Pages 83-95: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1078588405001115
9. Zieliński A Powikłania po inwazyjnym leczeniu żył układu głębokiego, Chirurgia Po Dyplomie: https://podyplomie.pl/chirurgia/26445,powiklania-po-inwazyjnym-leczeniu-zyl-ukladu-glebokiego
10. Celińska-Lowenhoff M. Dieta w profilaktyce żylaków, Medycyna Praktyczna, https://www.mp.pl/pacjent/zakrzepica/lista/115590,dieta-w-profilaktyce-wystepowania-zylakow [Dostęp online: 05.08.2024]