Owrzodzenie żylne – przyczyny, objawy, leczenie
Owrzodzenia żylne podudzi są chorobą przewlekłą, która często przebiega z licznymi nawrotami. Leczenie jest długie i żmudne, w dodatku nie zawsze daje oczekiwane efekty. Ponad 80% przypadków to owrzodzenia na tle niewydolności żylnej1. Ilość zachorowań na owrzodzenie żylne nóg rośnie w miarę wzrostu średniej wieku populacji1. Jak wygląda leczenie owrzodzenia żylnego? Odpowiadamy!
Spis treści:
- Co to są owrzodzenia żylne?
- Owrzodzenia żylne nóg – przyczyny
- Objawy owrzodzenia żylnego
- Co robić w przypadku wystąpienia objawów owrzodzeń żylnych?
- Owrzodzenie żylne goleni – diagnostyka
- Leczenie owrzodzeń podudzi pochodzenia żylnego
- Leczenie zachowawcze owrzodzeń żylnych
- Owrzodzenia żylne – proces pielęgnowania
- Leczenie chirurgiczne owrzodzeń żylnych
Co to są owrzodzenia żylne?
Owrzodzenie żylne jest rodzajem płytkiej rany na skórze i stanowi powikłanie przewlekłej choroby żył kończyn dolnych. Zmiany skórne goją się powoli i lubią nawracać, jeśli nie zostaną podjęte odpowiednie środki zapobiegawcze2.
Choć w Polsce prawie 50% kobiet i 40% mężczyzn ma objawy przewlekłej niewydolności żylnej, to powikłania w postaci owrzodzeń żylnych ma jedynie niewielka część z nich. Problem ten dotyczy ok. 0,3% osób w wieku 41–50 lat i ok. 7% osób w wieku 61–70 lat2.
Owrzodzenia żylne nóg – przyczyny
Owrzodzenia żylne stanowią powikłanie przewlekłej choroby żył kończyn dolnych. Przyczyną ich wystąpienia jest zaawansowana przewlekła niewydolność żylna kończyn dolnych. Choroba ta zwykle wynika z przebytej zakrzepicy żył głębokich lub obecności żylaków, a czasami z zupełnie innych, rzadszych powodów2.
Krew z tkanek płynie do serca przez naczynia żylne. W normalnych warunkach zachowany jest w nich stały przepływ z nóg do góry, w kierunku serca. Obecne w ścianach naczyń żylnych zastawki zapobiegają cofaniu się krwi2.
Owrzodzenia żylne goleni są wynikiem nadciśnienia żylnego występującego w obrębie kończyn dolnych3. Przy niewydolności naczyń żylnych krew zaczyna płynąć w nieprawidłowy sposób, przez co dochodzi do zastoju krwi żylnej i powstają obrzęki nóg. Skóra robi się napięta, sucha i swędzi. Łatwo wtedy o drobne uszkodzenia, które mogą zapoczątkować owrzodzenia żylne2.
Objawy owrzodzenia żylnego
Chory na przewlekłą niewydolnością żylną może zaobserwować scieńczenie skóry, która staje się napięta i błyszcząca, a czasami dodatkowo się łuszczy. Skóra jest ciemniejsza, widoczne są drobne naczynka (teleangiektazje) oraz żylaki na nogach. Nogi są opuchnięte, pojawia się ból, świąd i opuchlizna2.
Owrzodzenie żylne podudzi zaczyna się niepozornie. Początkowo to jedynie niewielka ranka, która zwykle pojawia się na łydce, tuż nad kostką. Z biegiem czasu ranka powiększa się i coraz większe miejsce zostaje pozbawione naskórka. Rana jest mocno zaczerwieniona, płytka i ma nieregularne brzegi2.
Jeśli dojdzie do zakażenia bakteryjnego, pojawia się silny ból, zaczerwienienie wokół brzegów rany, a zmiana jest nadmiernie ocieplona. Infekcjom bakteryjnym oprócz zmian miejscowych towarzyszą: gorączka, dreszcze, osłabienie i uczucie rozbicia2.
Co robić w przypadku wystąpienia objawów owrzodzeń żylnych?
Pojawienie się owrzodzenia u osoby, u której rozpoznano niewydolność żylną, świadczy o znacznym zaawansowaniu choroby wymagającym konsultacji lekarskiej. Dlatego w przypadku zaobserwowania u siebie objawów owrzodzeń żylnych należy zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu, który prawdopodobnie skieruje do specjalisty flebologa lub angiologa. Pilnie do lekarza lub szpitalnego oddziału ratunkowego należy zgłosić się wtedy, gdy zmiana jest żywoczerwona i bardzo bolesna, skóra wokół niej jest gorąca i obrzęknięta, a dodatkowo występują objawy ogólne jak gorączka, kołatanie serca, uczucie duszności czy osłabienie.
Owrzodzenie żylne goleni – diagnostyka
Lekarz w pierwszej kolejności przeprowadza z pacjentem wywiad i wykonuje badanie przedmiotowe, następnie kieruje go na badania. W diagnostyce owrzodzeń żylnych wykonuje się m.in. badania laboratoryjne, w tym morfologię krwi, poziom glukozy, wskaźniki układu krzepnięcia, lipidogram oraz poziom kreatyniny, albuminy i białka całkowitego. Potem pacjent kierowany jest na badanie USG Doppler. Badanie to umożliwia wizualizację naczyń oraz przepływu krwi, określenie lokalizacji zaburzeń oraz ich umiejscowienia4.
Leczenie owrzodzeń podudzi pochodzenia żylnego
Leczenie owrzodzeń żylnych skupia się przede wszystkim na przywróceniu prawidłowego odpływu krwi z kończyn dolnych. W tym celu stosuje się różne środki i zabiegi, dzięki którym zastój żylny ulega zmniejszeniu, a co za tym idzie, obrzęk zostaje zlikwidowany, a rany szybciej się goją2.
Leczenie zachowawcze owrzodzeń żylnych
Jedną z najprostszych, a zarazem bardzo skutecznych metod leczenia, jest unoszenie nóg. Taką pozycję powinno się przyjmować przynajmniej 3–4 razy dziennie na co najmniej pół godziny2.
Wytłoczenie zalegającej krwi z nóg wspomagają regularne ćwiczenia łydek. Podstawowa aktywność fizyczna to przede wszystkim codzienne spacery. Brak aktywności nasila niewydolność żylną2.
Lekarz może zalecić farmakoterapię. Dostępnych jest wiele preparatów, których zadaniem jest poprawa krążenia w układzie żylnym. Ich stosowanie może zmniejszyć objawy i przyspieszyć gojenie owrzodzeń2.
Owrzodzenia żylne – proces pielęgnowania
Szczególnie ważne jest zachowanie odpowiedniej higieny. Ważną rolę odgrywają miejscowe preparaty odkażające ranę i przyspieszające gojenie oraz opatrunki na owrzodzenia żylne2.
Dobre efekty przynosi też stosowanie terapii uciskowej. Kompresjoterapia w leczeniu owrzodzeń żylnych polega na noszeniu pończoch lub podkolanówek uciskowych (ewentualnie opatrunków z bandaża i/lub opaski elastycznej)2.
Leczenie chirurgiczne owrzodzeń żylnych
Metody leczenia chirurgicznego owrzodzeń żylnych to m.in.2:
- laserowe usuwanie żylaków nóg i operowanie niewydolnych odcinków żył tradycyjnymi metodami chirurgicznymi,
- metody małoinwazyjne (bez konieczności wykonywania dużej operacji) polegające na „naprawieniu” najbardziej newralgicznych miejsc w krążeniu żylnym nóg,
- skleroterapia (obliteracja) żył, czyli zamknięcie nieprawidłowych naczyń żylnych przez wstrzyknięcie do nich substancji powodującej ich zamknięcie.
Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.
Bibliografia:
- Kózka M., Żylne owrzodzenia podudzi, Magazyn Medyczny – Lekarz Rodzinny 3/2002, 49–51.
- Ludwikowska K., Owrzodzenie żylne, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2017.
- Szewczyk M., Jawień A., Wybrane aspekty zachowawczego leczenia owrzodzeń żylnych, Postępy Dermatologii i Alergologii XXII; 2005/4, 206–212.
- Kubicz M., Owrzodzenia goleni – podstawowe informacje, ConvaTec, 2016.
