Anatomia i funkcje żyły udowej kończyny dolnej – przewodnik dla pacjentów

Anatomia człowieka może się wydawać skomplikowanym zagadnieniem. Dlatego, aby lepiej zadbać o swoje zdrowie na co dzień – warto zgłębić jej szczegóły. Czy wiesz, jak zbudowany jest układ krwionośny i jakie funkcje pełnią jego elementy? Dowiedz się, jak jest zbudowana i za co odpowiada żyła udowa.

Spis treści:

• Układ krwionośny w ciele człowieka
• Czym się różni żyła od tętnicy udowej?
• Żyły głębokie i powierzchowne w nogach
• Anatomia żyły udowej
• Funkcje żyły udowej
• Często diagnozowane schorzenia w obrębie żył głębokich kończyn dolnych
• Jak powstają żylaki na części przyśrodkowej uda i łydkach?
• Metody leczenia zachowawczego żylaków
• Rola diosminy w farmakoterapii przewlekłej niewydolności żylnej

Układ krwionośny w ciele człowieka

Aby dobrze zrozumieć, jakie funkcje pełni żyła udowa, warto przyjrzeć się całemu układowi krwionośnemu. U człowieka składa się on z serca oraz sieci naczyń krwionośnych, obejmującej tętnice, żyły i naczynia włosowate. Serce działa jako pompa, która przepompowuje krew przez naczynia, dostarczając tlen i substancje odżywcze do tkanek oraz usuwając produkty przemiany materii, a żyły i tętnice je transportują. [1]

Czym się różni żyła od tętnicy udowej?

Układ krwionośny człowieka jest złożony i precyzyjnie zorganizowany w taki sposób, aby każdy z jego elementów współpracował. Tętnice wyprowadzają krew bogatą w tlen z serca do tkanek. W tętnicach panuje wysokie ciśnienie, dlatego ich ściany są grubsze i bardziej elastycznie, niż ściany żył. Zadaniem żył jest natomiast doprowadzanie ubogiej w tlen krwi z tkanek do serca. Ponieważ ciśnienie w żyłach jest niskie, są one wyposażone w zastawki, które zapobiegają cofaniu się krwi. Naczynia włosowate pośredniczą w wymianie substancji. [1]

Żyły głębokie i powierzchowne w nogach

Układ żylny nóg składa się z żył głębokich, powierzchownych oraz łączących je żył przeszywających (perforatorów). Żyły głębokie biegną w pobliżu jednoimiennych tętnic, głęboko w tkankach mięśniowych. Żyły powierzchowne, takie jak żyła odpiszczelowa i odstrzałkowa, znajdują się bliżej powierzchni skóry. Żyła odpiszczelowa uchodzi do żyły udowej w pachwinie, a żyła odstrzałkowa do żyły podkolanowej na wysokości kolana.

Perforatory łączą żyły głębokie z powierzchownymi. Dzielą się na żyły bezpośrednie, o dużej średnicy, oraz pośrednie, o mniejszej średnicy. [2]

Anatomia żyły udowej

Żyła udowa, należąca do grupy żył głębokich, biegnie od tyłu kolana do miednicy. Jest główną głęboką żyłą uda, znajdującą się w obu nogach. Powstaje z połączenia żyły odpiszczelowej za kolanem, przechodząc przez udo i łącząc się z żyłą biodrową zewnętrzną w miednicy. Jej średnica powiększa się w kierunku biodra. Żyła udowa składa się z trzech warstw komórek: wewnętrznej wyściółki, środkowej warstwy mięśni gładkich i zewnętrznej wyściółki z włókien elastycznych i sztywnych. Biegnie przez trójkąt udowy i przechodzi w żyłę biodrową zewnętrzną za więzadłem pachwinowym. [3]

Funkcje żyły udowej

Główną funkcją żyły udowej jest odprowadzanie krwi z dolnej kończyny do serca. Prawa strona serca przenosi następnie tę krew do płuc, w których zostaje natleniona i wraca do obiegu. Jest też używana w licznych procedurach medycznych, takich jak cewnikowanie czy pobieranie próbek w celach diagnostycznych. Zakrzepica żyły udowej może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak zator płucny. [3]

Często diagnozowane schorzenia w obrębie żył głębokich kończyn dolnych

Szacuje się, że co piąty Polak boryka się z żylakami, a co sześćdziesiąty cierpi na zespół pozakrzepowy w wyniku przewlekłej niewydolności żylnej. [5] To jedne z najczęściej diagnozowanych schorzeń w obrębie żył kończyn dolnych. Te dolegliwości dotykają częściej kobiet, choć mogą występować również u około 1/5 mężczyzn. Ich częstość wzrasta wraz z wiekiem – przykładowo, żylaki występują u około 5% kobiet w wieku 20 lat, a u ponad połowy kobiet po ukończeniu 40 roku życia. [5]

Jak powstają żylaki na części przyśrodkowej uda i łydkach?

Żylaki na przyśrodkowej stronie uda i na łydce są wynikiem dysfunkcji układu żylnego, głównie spowodowanej niewydolnością żyły odpiszczelowej, która zbiera krew z podudzi i łączy się z żyłą udową. Krew w nogach płynie z naczyń powierzchownych do głębokich, podążając od stóp w kierunku serca. W odróżnieniu od tętnic siła napędowa krwi w żyłach pochodzi nie od serca, lecz od ruchów mięśni nóg i stóp. W żyłach znajdują się zastawki, działające jak jednokierunkowe zawory, które umożliwiają przepływ krwi ku górze, zapobiegając cofaniu się jej w dół. W przypadku uszkodzenia lub nieprawidłowego funkcjonowania tych zastawek, krew nie jest poprawnie zatrzymana i cofa się, gromadząc się w dolnych partiach nóg. To zwiększa ciśnienie w naczyniach krwionośnych i powoduje ich poszerzanie się, prowadząc do powstawania żylaków. [4]

Metody leczenia zachowawczego żylaków

Leczenie zachowawcze przewlekłej niewydolności żylnej opiera się głównie na obniżeniu lub zniesieniu nadciśnienia żylnego. Jest to wieloetapowy proces, który obejmuje terapię niefarmakologiczną oraz farmakologiczną.

Leczenie niefarmakologiczne polega m.in. na regularnej aktywności fizycznej, takiej jak spacerowanie, jogging, pływanie czy jazda na rowerze. Leczenie farmakologiczne natomiast bazuje na stosowaniu m.in. leków flebotropowych, takich jak diosmina zmikronizowana. W przypadkach bardziej zaawansowanych żylaków mogą być zastosowane metody inwazyjne. [7]

Rola diosminy w farmakoterapii przewlekłej niewydolności żylnej

Diosmina mikronizowana jest lekiem stosowanym w farmakoterapii w leczeniu zachowawczym i objawowym przewlekłej niewydolności żylnej. Jej działanie wpływa na:

• poprawę elastyczności i napięcia ścian naczyń krwionośnych, ułatwiając krwi powrót z dolnych partii ciała, redukując ciśnienie i zastój żylny;
• zmniejszenie przepuszczalności ścian naczyń włosowatych, prowadząc do zmniejszenia obrzęków i zapobieganiu ich występowania;
• poprawę przepływu limfy;
• hamowanie procesów zapalnych.

W praktyce stosowanie diosminy przynosi ulgę pacjentom poprzez zmniejszenie dolegliwości związanych z niewydolnością żylną, takich jak uczucie ciężkości nóg, bóle, obrzęki czy skurcze łydek. [6][7]

Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.

Najczęściej zadawane pytania:

1. Jak objawia się przewlekła niewydolność żylna?

Na przewlekłą niewydolność żył wskazują liczne dolegliwości, takie jak uczucie ciężkości nóg, obrzęki dolnych kończyn, oraz różnego rodzaju zmiany skórne, takie jak przebarwienia czy stwardnienia. Pacjenci często doświadczają również bólu w nogach. W zaawansowanych przypadkach choroby mogą pojawić się owrzodzenia żylne.

2. Czym charakteryzuje się zakrzepica żył głębokich?

Zakrzepica żył głębokich charakteryzuje się tworzeniem skrzepów krwi w głęboko położonych żyłach, które mogą prowadzić do poważnych powikłań, takich jak zatorowość płucna.

Bibliografia:

[1] Szafraniec M., Przepływ krwi przez naczynia krwionośne, Zintegrowana Platforma Edukacyjna Ministerstwa Edukacji Narodowej: https://zpe.gov.pl/b/przeplyw-krwi-przez-naczynia-krwionosne/PWuGwFocp [Dostęp online 04.06.2024] [2] Szczęśniewski P., Przewlekła choroba żylna kończyn dolnych, Praktyczna Ortopedia Wydawnictwo Medyczne: https://www.praktyczna-ortopedia.pl/artykul/przewlekla-choroba-zylna-konczyn-dolnych [Dostęp online 04.06.2024] [3] Mark Gurarie, The Anatomy of the Femoral Vein, A Large Paired Vein of the Thigh, Very Well Health: https://www.verywellhealth.com/femoral-vein-anatomy-5104820 [Dostęp online 04.06.2024] [4] Paluch Ł., Żylaki po przyśrodkowej stronie uda i na łydce, Dr Paluch, https://www.drpaluch.pl/strefa_edukacji/zylaki-po-przysrodkowej-stronie-uda-i-na-lydce.html [Dostęp online: 04.06.2024] [5] Durakiewicz M., Choroby żył, Borgis – Medycyna Rodzinna 4/1999, s. 6-10, https://www.czytelniamedyczna.pl/601,choroby-zyl.html [Dostęp online 04.06.2024] [6] Diosmina (zmikronizowana) – Baza Leków, Medycyna Praktyczna: https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=235 [Dostęp online 04.06.2024] [7] Neubauer-Geryk J., Bieniaszewski L., Przewlekła choroba żylna — patofizjologia, obraz kliniczny i leczenie, Choroby Serca i Naczyń 2009, tom 6, nr 3, 135–141, https://journals.viamedica.pl/choroby_serca_i_naczyn/article/view/12049/9927 [Dostęp online 04.06.2024]