Skurcze łydek bardzo często dokuczają nam w nocy i wybudzają nas ze snu. Jest to powszechna i uciążliwa dolegliwość. Nie zawsze spowodowana jest niedoborami magnezu, czasem to objaw poważnych chorób. Spuchnięte nogi i skurcze mięśni są charakterystyczne dla kobiet w ciąży, dlatego warto wiedzieć jak sobie z nimi radzić. O czym mogą świadczyć skurcze? Jak im zapobiegać?
Spis treści:
- Jak powstają skurcze łydek
- Skurcz łydki – przyczyny
- Skurcze łydek w ciąży
- Skurcze łydek w nocy
- Niewydolność żylna nóg
- Co na skurcze łydek?
Jak powstają skurcze łydek
Skurcz mięśni polega na zmianie długości i napięcia włókna mięśniowego, co wywołuje jego naprężenie. Zazwyczaj są nagłe i bardzo silne. Co ciekawe, nie występują one tylko podczas aktywności fizycznej, ale również w czasie spoczynku, głównie w nocy. Mogą trwać nawet kilkadziesiąt sekund, jednak bardzo często wydaje nam się, że trwają dłużej przez ból, który im towarzyszy.
Skurcze mięśni spowodowane są wyładowaniami w obrębie nerwów ruchowych1. Występują częściej u kobiet w ciąży, sportowców i osób po 50 roku życia2. Dzielimy je na:
- towarzyszące chorobom przewlekłym;
- idiopatyczne o nieznanej przyczynie.
Skurcz łydki – przyczyny
Skurcze w łydkach mogą mieć wiele przyczyn, ponieważ wpływ mają przyjmowane leki, choroby przewlekłe, a także dieta i styl życia. Bardzo często główną przyczyną są zaburzenia elektrolitowe, które może wywoływać odwodnienie organizmu. Główną rolę odgrywa tutaj magnez3. Odwodnienie oraz niewłaściwa dieta przyczyniają się do niedoborów wapnia, magnezu i potasu, co może być przyczyną skurczów w łydce. Przyczyną odwodnienia i zaburzeń elektrolitowych bywa przyjmowanie leków przeczyszczających i moczopędnych. Biegunki i wymioty również mogą prowadzić do odwodnienia.
Kolejną ważną przyczyną skurczów łydek są choroby przewlekłe, takie jak2:
- otyłość,
- cukrzyca,
- choroby tarczycy,
- stany zapalne,
- przewlekła niewydolność żylna,
- miażdżyca,
- nowotwory,
- zaburzenia neurologiczne.
Picie napojów zawierających kofeinę również może powodować skurcze łydki. Taki sam wpływ ma zbyt intensywna aktywność fizyczna, która prowadzi do przetrenowania1. Prowadzi to do zmian hormonalnych, między innymi zwiększenia wydzielania adrenaliny, kortyzolu, hormonu wzrostu i hormonu antydiuretycznego. Jeśli ich poziom jest podwyższony przez dłuższy czas, mogą wystąpić skurcze łydek.
Oprócz aktywności fizycznej na występowanie skurczów w łydkach ma wpływ również stres, a także niektóre przyjmowane leki. Stres działa podobnie do przetrenowania, ponieważ powoduje nadmierne wydzielanie adrenaliny. Dlatego właśnie leki z atropiną, adrenaliną i wyciągiem z naparstnicy mogą nasilać skurcze.
Bardzo często nie zdajemy sobie sprawy, że siedzący tryb życia oraz zakładanie nogi na nogę, także może być przyczyną nadmiernych skurczów łydek, ponieważ do mięśni dopływa wtedy mniej krwi.
Skurcze łydek w ciąży
Ból łydki w ciąży pojawia się zazwyczaj w III trymestrze2. Przyczyną są zaburzenia elektrolitowe, ponieważ w czasie ciąży zwiększa się zapotrzebowanie organizmu na magnez, a także zaburzony dopływ i odpływ krwi z mięśni nóg ze względu na długotrwałe przebywanie w jednej pozycji. U ciężarnych bardzo często pojawia się także obrzęk nóg. Jak tego uniknąć? Warto zadbać o odpowiednią dietę bogatą w składniki mineralne, zadbać o lekką aktywność fizyczną, jak również unikać obcisłych ubrań.
Skurcze łydek w nocy
Nocne skurcze nóg występują bardzo często, zarówno u dorosłych jak i u dzieci. Częstość ich występowania zwiększa się jednak wraz z wiekiem. Przyczyny nie są jasne, jednak wydaje się, że wpływ ma:
- zmniejszona aktywność fizyczna,
- zanik neuronów ruchowych,
- skrócenie ścięgien,
- niedokrwienie, związane z chorobami naczyniowymi bądź cukrzycą.
Bardzo często skurcze łydek w nocy związane są z trzymaniem nóg w pozycji zgiętej podczas snu1. Prowadzi to do zaburzonego dopływu krwi. Oprócz tego skurcze łydek częściej mogą występować po wieczornym wysiłku fizycznym.
Niewydolność żylna nóg
Niewydolność żylna nóg początkowo nie daje żadnych objawów, dlatego możemy nawet o niej nie wiedzieć! Zazwyczaj pierwszym objawem jest uczucie ciężkości i zmęczenia nóg, zazwyczaj wieczorem4. Bagatelizujemy objawy myśląc, że to normalne po całym dniu pracy, a może się okazać, że przyczyna jest znacznie bardziej poważna. Niewydolność żylna jest bardzo powszechna i zaczyna być nazywana chorobą cywilizacyjną. Główną przyczyną jest praca siedząca i niska aktywność fizyczna, a także predyspozycje genetyczne.
Rozwijająca się choroba zaczyna dawać więcej objawów, na przykład mrowienie, drętwienie, skurcze łydek4. Zauważamy pajączki na nogach, a nawet żylaki. Przyczyną jest nadmierne gromadzenie krwi w żyłach, które powoduje ich rozszerzenie5. Zaawansowana niewydolność żylna jest mocno widoczna, ponieważ nogi osoby chorej pokryte są siecią fioletowych „nitek”, a żylaki są wyraźnie wypukłe. Przy braku leczenia mogą pojawić się owrzodzenia na nogach, a skóra jest koloru brunatnego.
Niewydolności żylnej nóg nie warto lekceważyć! Nieleczona może prowadzić do zakrzepicy żylnej, a ta może nieść ryzyko zatorowości płucnej, która jest stanem zagrażającym życiu.
Co na skurcze łydek?
Zazwyczaj stosujemy maść na skurcze łydek z diosminą, która ma udokumentowane działanie6,7. Leki te mają działanie zmniejszające rozszerzalność naczyń oraz zastój żylny, zmniejszają również dyskomfort związany z chorobą. Oprócz tego warto zadbać o wyrównanie niedoborów składników mineralnych. Lekarz na podstawie badań może zalecić stosowanie preparatów magnezu na skurcze, a także witaminy B12, której niedobór czasami objawia się skurczami mięśni.
Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.
Bibliografia:
- Allen RE, Kirby KA. Nocturnal leg cramps. Am Fam Physician. 2012;86(4):350-355.
- Monderer RS, Wu WP, Thorpy MJ. Nocturnal leg cramps. Curr Neurol Neurosci Rep. 2010;10(1):53-59
- Bancerz B., Duś-Żuchowska M., Cichy W., Matusiewicz H.: Wpływ magnezu na zdrowie człowieka. Prz Gastroenterol 2012; 7 (6): 359–366
- Santler B, Goerge T. Chronic venous insufficiency – a review of pathophysiology, diagnosis, and treatment. J Dtsch Dermatol Ges. 2017;15(5):538-556
- Eberhardt RT, Raffetto JD. Chronic venous insufficiency. Circulation. 2014;130(4):333-346
- Kocić I.: Diosmina — skuteczność kliniczna i bezpieczeństwo stosowania. Forum Medycyny Rodzinnej 2014; 8(2): 56-63
- Staszkiewicz W., Raciborski W., Słowiński P., Dąbek P.: Zmiana jakości życia pacjentów z przewlekłą chorobą żylną po ośmiotygodniowym leczeniu preparatem Diosminex®. Chirurgia Polska 2011; 13(1): 5-10
