Żylaki żyły odstrzałkowej to jedna z najbardziej rozpowszechnionych chorób żył. Aby dowiedzieć się, jak ją leczyć i jak jej zapobiegać, warto przyjrzeć się bliżej, jak działa układ żylny w kończynach dolnych. Sprawdź, jaką funkcję pełni w nim żyła odstrzałkowa.
Spis treści:
- Czym jest żyła odstrzałkowa?
- Jak jest zbudowany układ żylny w kończynach dolnych?
- Żylaki żyły odstrzałkowej i odpiszczelowej
- Jak leczy się żylaki żyły odstrzałkowej?
Czym jest żyła odstrzałkowa?
Żyła odstrzałkowa należy do układu żył powierzchownych. Rozpoczyna się w przedłużeniu żyły brzeżnej bocznej i biegnie od kostki bocznej ku górze, przenikając w końcowym odcinku przez powięź goleni i w dole podkolanowym uchodzi do żyły podkolanowej. [1]
Jej „odpowiednikiem” jest żyła odpiszczelowa, która jest głównym pniem żylnym kończyny dolnej. Rozpoczyna się na stopie, biegnie wzdłuż powierzchni przyśrodkowej goleni i kolana oraz powierzchni przednio-przyśrodkowej uda. Ujściem jest żyła udowa, poniżej bruzdy pachwinowej. [1]
Jak jest zbudowany układ żylny w kończynach dolnych?
Aby poznać anatomię i funkcję żyły odstrzałkowej, warto się przyjrzeć, jak jest zbudowany układ żylny w kończynach dolnych. Żyła odstrzałkowa jest bowiem częścią skomplikowanego systemu naczyń (żyły powierzchowne z żyłami głębokimi), które odpowiadają za transport krwi żylnej.
Układ żylny składa się z żył głębokich, które przebiegają głęboko i są otoczone mięśniami. Układ żył powierzchownych jest z kolei tworzony przez dwa główne pnie żylne — żyłę odpiszczelową (saphena magna) oraz żyłę odstrzałkową (saphena parva). [1]
Obie uchodzą do układu żył głębokich – żyła odpiszczelowa do żyły udowej na wysokości pachwiny, a żyła odstrzałkowa do żyły podkolanowej na wysokości kolana. Dopływami żyły odpiszczelowej na wysokości uda są żyła odpiszczelowa dodatkowa przednia i tylna, na goleni boczna przednia (bocznica) oraz żyła znajdująca się na tylnej powierzchni nogi. Określa się jako żyła Leonarda da Vinci. To właśnie ona ma duże znaczenie w powstawaniu żylaków. Kolejną ważną częścią układu żylnego w nogach są perforatory znajdujące się na wysokości uda. [1]
Rola zastawek żylnych w transporcie krwi z nóg do serca
Co jeszcze odpowiada za prawidłowy transport krwi żylnej z łydek i ud? Mechanizmem, który umożliwia powrót krwi z nóg do serca, jest tzw. pompa mięśniowa. Aby działała w pełni sprawnie, działanie układu zastawek żylnych nie może być zakłócone. Wymuszają one bowiem prawidłowy kierunek przepływu krwi. Skurcze i rozkurcze mięśni powodują pulsacyjny przepływ krwi w kierunku dosercowym. [1]
Układ zastawek w żyłach przeszywających chroni układ żył powierzchownych przed nadmiernym napływem strumienia krwi i powstawaniem nadciśnienia w układzie krwionośnym. Niewydolność zastawek żył głębokich często wynika z nieprawidłowej pracy zastawek, chociaż nie jest to warunek konieczny. [1]
Żylaki żyły odstrzałkowej i odpiszczelowej
Żylaki żyły odpiszczelowej i odstrzałkowej, czyli żylaki pni głównych, to najczęstsza postać tego schorzenia. Widoczne są one najczęściej na przyśrodkowej powierzchni kończyny (tzw. żylaki żyły odpiszczelowej), lub na tylnej powierzchni łydki (tzw. żylaki żyły odstrzałkowej). Zwykle dają dolegliwości w postaci tzw. przewlekłej niewydolności żylnej. [2]
Żylaki na nogach mają postać miękkich, sinych uwypukleń skóry na przebiegu żył. Często towarzyszy im uczucie ciężkości i bóle nóg oraz obrzęki. Może również wystąpić swędzenie skóry oraz kurcze mięśniowe pojawiające się głównie w nocy. U niektórych osób żylaki nie powodują żadnych objawów poza defektem kosmetycznym. [2]
Trzeba jednak mieć na uwadze, że duże żylaki zwiększają skłonność do pojawiania się zapalenia żył powierzchownych. Daje ono objawy w postaci [2]:
- silnego bólu,
- wyczuwalnych pod skórą twardych zgrubień,
- pasmowatego zaczerwienienia skóry w miejscu przebiegu zmienionej zapalnie żyły.
Zapalenie żył powierzchownych jest bardzo bolesne i uciążliwe, ale zazwyczaj niegroźne. Wraz z żylakami może jednak występować także zakrzepica żył. [3]
Jak leczy się żylaki żyły odstrzałkowej?
Leczenie zachowawcze żylaków jest objawowe. To oznacza, że nie powoduje ono zniknięcia żylaków, które już są widoczne pod skórą. Może natomiast redukować nieprzyjemne dolegliwości, takie jak skurcze czy uczucie ciężkich nóg. Wielu pacjentom przynosi ulgę stosowanie preparatów doustnych zawierających m.in. diosminę mikronizowaną, trokserutynę, rutozyd czy wyciąg z kasztanowca lub stosowanie maści i żelów, które zawierają te składniki. [3]
Diosmina mikronizowana to substancja, która wykazuje działanie ochronne na ściany naczyń. Może być stosowana przy zaburzeniach krążenia żylnego, a także na żylaki. Zwiększa elastyczność i stan napięcia ścian naczyń żylnych, dzięki czemu umożliwia właściwy i niezakłócony powrót krwi z układu żylnego kończyn dolnych. Zmniejsza również ciśnienie żylne oraz zastój żylny w kończynach dolnych. Jej dodatkową ważną właściwością jest zmniejszanie przepuszczalności ścian naczyń włosowatych i działanie przeciwobrzękowe. [4]
Usunąć istniejące żylaki można jedynie za pomocą zabiegów medycznych. Do często stosowanych metod należą [3]:
- skleroterapia (polega na wstrzyknięciu związku chemicznego do żyły, wówczas wywołanie kontrolowanego odczynu ze strony ściany naczynia powoduje jej zarośnięcie),
- laserowe usuwanie małych żylaków i pajączków naczyniowych (jest często wykonywane także w gabinetach dermatologicznych. Zwykle konieczne jest wykonanie wielu zabiegów. Nie ma jednak gwarancji, że nowe zmiany nie powstaną w innych miejscach).
Warto także pamiętać o odpowiedniej profilaktyce. Jest to przede wszystkim odpoczynek z uniesionymi nogami, unikanie długiego stania i siedzenia, nieprzegrzewanie nóg oraz regularna, ale nie bardzo intensywna aktywność fizyczna. [5] W ramach działań profilaktycznych związanych z z właściwościami preparatów można także przyjmować m.in. preparaty z diosminą mikronizowaną. [4]
Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.
Najczęstsze pytania dotyczące żylaków:
1. Gdzie najczęściej powstają żylaki?
Najczęściej spotykane są żylaki żyły odpiszczelowej i odstrzałkowej. Są to dwie żyły należące do układu powierzchownego. Żylaki są wówczas widoczne na tylnej powierzchni goleni. Nie jest to jednak jedyne miejsce, w którym mogą się pojawić. Żylaki mogą objąć swoim zasięgiem całe łydki, a niekiedy także stopy. Choć zwykle same w sobie nie są zagrożeniem dla zdrowia, to mogą wskazywać na inne poważne choroby układu żylnego, w tym na niewydolność żylną, czy zapalenie żył powierzchownych.
2. Czy można skutecznie leczyć żylaki?
Tak, skuteczną metodą usuwania żylaków są zabiegi chirurgiczne, skleroterapia oraz laserowe usuwanie żylaków. Leczenie zachowawcze polega natomiast na smarowaniu nóg maściami i żelami lub przyjmowaniu doustnie preparatów zawierających np. diosminę mikronizowaną. Może łagodzić objawy, czyli redukować dyskomfort u pacjenta, ale nie doprowadzi do zniknięcia żylaków, które już się pojawiły.
Bibliografia:
- Szczęśniewski P., Przewlekła choroba żylna kończyn dolnych, Praktyczna ortopedia i traumatologia: https://www.praktyczna-ortopedia.pl/artykul/przewlekla-choroba-zylna-konczyn-dolnych
- Frołow M., Żylaki, Medycyna Praktyczna dla Pacjentów, 2017 (strona internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/zakrzepica/zylaki/63354,zylaki)
- Frołow M., Leczenie żylaków, Medycyna Praktyczna, 2015 (strona internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/zakrzepica/zylaki/64132,leczenie-zylakow)
- Diosmina Mikronizowana, Medycyna Praktyczna: https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=235
- Rybak Z., Flebologia przeciw żylakom, Rynek Estetyczny, 32-34 (strona internetowa: https://www.arsmedica.pl/wp-content/uploads/2016/10/32-34.pdf)
