Żylaki na nogach – przyczyny, objawy, sposoby leczenia

Żylaki to potoczna nazwa przewlekłej niewydolności żylnej – choroby kończyn dolnych wywołanej niewydolnością zastawek żylnych. Mówimy o nich, gdy żyły na nogach są opuchnięte, poskręcane i wypukłe, w dodatku mają mocno niebieski, czasem nawet ciemnofioletowy kolor. Większym problemem niż zmiany na nogach jest ból z nimi związany. Na przykre dolegliwości pomoże m.in. maść na żylaki i rajstopy uciskowe. Żylaki na nogach – jak się ich pozbyć? Podpowiadamy!

Spis treści:

• Powstawanie żylaków – dlaczego się pojawiają?
• Żylaki na nogach – przyczyny
• Jak wyglądają żylaki na nogach?
• Żylaki na nogach – leczenie
• Pończochy uciskowe
• Farmakoterapia
• Maści na żylaki nóg
• Leczenie chirurgiczne
• Leczenie laserem
• Usuwanie żylaków

Powstawanie żylaków – dlaczego się pojawiają?

Żylaki kończyn dolnych są klinicznymi objawami przewlekłej choroby żylnej¹. Jak powstają żylaki? Gdy żyły są niewydolne, przepływ krwi w kierunku serca jest zaburzony. Krew cofa się i zalega w naczyniach, a ciśnienie rośnie, przez co żyły zaczynają się rozpychać. Prowadzi to do powstawania stałych zmian w naczyniach, które przybierają formę podskórnych uwypukleń.

Żylaki na nogach występują najczęściej u osób z wywiadem rodzinnym tej choroby. Jeżeli oboje rodziców ma żylaki, to ryzyko wystąpienia problemu u dzieci wynosi nawet 90%. Z kolei, gdy ma je jedynie jedno z rodziców, to prawdopodobieństwo zachorowania sięga 60% u kobiet i 25% u mężczyzn².

Żylaki na nogach – przyczyny

Wśród czynników ryzyka powstawania żylaków występuje m.in.¹:

• uwarunkowania genetyczne (żylaki w rodzinie),
• nadwaga i otyłość,
• brak aktywności fizycznej,
• stojąca lub siedząca praca,
• noszenie zbyt ciasnych butów i ubrań,
• przebyte ciąże i porody,
• przebyta zakrzepica naczyń żylnych,
• stosowanie hormonalnej terapii zastępczej,
• przyjmowanie antykoncepcji hormonalnej,
• przewlekłe zaparcia,
• palenie tytoniu,
• wiek,
• płeć.

Jak wyglądają żylaki na nogach?

Niewydolność żylna daje mnóstwo różnych objawów, a te zależą od stopnia zaawansowania choroby. Jednym z symptomów, występujących w początkowym stadium, jest uczucie ciężkości nóg. Jak bolą żylaki nóg? To dość subiektywne wrażenie, jednak większość pacjentów zgłasza uczucie dyskomfortu, które w ciągu dnia z każdą kolejną godziną coraz bardziej narasta. Oprócz tego pojawia się uczucie rozpierania i palenia w nogach oraz bolesne kurcze łydek, zwłaszcza nocą³.

Inne dolegliwości występujące w przebiegu niewydolności żylnej to³:

• obrzęki stóp lub kostek,
• zmiany na skórze (przebarwienia, wypryski),
• ból żył,
• utrata elastyczności skóry,
• brunatne przebarwienia na skórze,
• owrzodzenia,
• zakażenia bakteryjne.

Oprócz tego na nogach robią się zmiany naczyniowe. Do najczęstszych należą pajczki (teleangiektazje), żyły siateczkowate i żylaki³.

Żylaki na nogach – leczenie

Leczenie żylaków najczęściej ma charakter zachowawczy, wtedy głównym celem jest kontrola objawów choroby oraz powstrzymywanie procesu rozszerzania się żylaków. Co na żylaki nóg najlepiej się sprawdza? Widoczne efekty daje przede wszystkim łączenie farmakoterapii z kompresjoterapią.

Pończochy uciskowe

Pacjentem cierpiącym z powodu żylaków bez względu na płeć najczęściej polecane są pończochy uciskowe, tzw. rajstopy przeciwżylakowe. Alternatywą dla nich są podkolanówki uciskowe. Wyróżnia się cztery stopnie ucisku².

• I (20-30 mmHg) – zalecane profilaktycznie na niewielkie żylaki bez obrzęków,
• II (30-40 mmHg) – zalecane na duże żylaki występujące z obrzękiem i zmianami skórnymi oraz po operacjach żylaków i skleroterapii,
• III (40-50 mmHg) – zalecane w zaawansowanych stadiach niewydolności żylnej, np. przy uszkodzeniu zastawek żył głębokich,
• IV (50-60 mmHg) – zalecane w obrzękach chłonnych.

Skuteczność pończoch i podkolanówek zależy przede wszystkim od stopnia ucisku.

Farmakoterapia

Na żylaki nóg stosuje się leki flebotropowe, które zmniejszają obrzęk i odczyn zapalny, przywracają ścianie naczyniowej elastyczność, a także poprawiają krążenie limfatyczne, przepływ włośniczkowy i żylny². Produktem leczniczym na żylaki na nogach jest Diosminex Max zawierający zmikronizowaną diosminę, substancję o szerokim spektrum działania, który leczy objawy przewlekłej niewydolności żylnej.

Nawet bardzo dobry lek na żylaki nie u każdego musi sprawdzić się tak samo dobrze. W przypadku nieskuteczności wdrożonego leczenia stosuje się leki łączące działanie przeciwzakrzepowe i fibrynolityczne oraz zmniejszające lepkość krwi, w tym m.in. doustne antykoagulanty.

Maści na żylaki nóg

Przy żylakach na nogach czasem występuje też zapalenie skóry i egzema, wówczas zaleca się stosowanie odpowiednich środków higieny i kremów nawilżających. Rozwój stanu zapalnego powstrzymać może krem steroidowy stosowany miejscowo².

Gdy objawy żylaków mocno dają się we znaki, warto sięgnąć po Venożel – lek do stosowania miejscowego o potrójnym działaniu: przeciwbólowym, przeciwobrzękowym i przeciwzapalnym. Łagodzi dolegliwości bólowe, zmniejsza obrzęki i uszczelnia naczynia krwionośne.

Leczenie chirurgiczne

U niektórych pacjentów przeprowadza się ablację, czyli leczenie chirurgiczne. Polega to na tym, że do poszerzonego żylakowo naczynia flebolog (lekarz od żylaków) wstrzykuje środek indukujący zapalenie i zamykający światło naczynia. Jeszcze skuteczniejszą metodą leczenia pajączków od ablacji jest obliteracja, która z kolei polega na podaniu do światła żyły preparatu obliterującego, który powoduje jej zamknięcie².

Leczenie laserem

Wiązka lasera wytwarza energię cieplną, dzięki której można zamknąć niewydolną żyłę odstrzałkową lub odpiszczelową. Zabieg trwa ok. 45 minut. Cały proces jest mało inwazyjny i praktycznie bezbolesny. Nie ma konieczności zostawania w szpitalu – pacjent od razu po zabiegu może wrócić do domu².

Usuwanie żylaków

Najskuteczniejszym sposobem leczenia długoterminowego jest usuwanie żylaków metodą tradycyjną poprzez liczne nacięcia na skórze. W przypadku żylaków w obrębie żył odpiszczelowych i odstrzałkowych zwykle wykonuje się stripping, tj. nacięcie w pachwinie i wyrwanie całej żyły odpiszczelowej. Oprócz zniwelowania przykrych objawów zabieg usuwa też widoczne zmiany na nogach².

Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.

Najczęściej zadawane pytania:

1. Jakie badania na żylaki nóg należy wykonać?

Ocena krążenia żylnego w przypadku żylaków nóg obejmuje kilka etapów. Na początku przeprowadza się badanie podmiotowe, czyli wywiad z pacjentem, oraz badanie przedmiotowe, które polega na oględzinach i wykonaniu testów klinicznych, takich jak próby Trendelenburga, Pratta czy Perthesa. Podstawowym badaniem obrazowym jest USG żył kończyn dolnych, wykonywane w pozycji stojącej. W niektórych przypadkach stosuje się flebografię polegającą na podaniu środka cieniującego i wykonaniu zdjęć RTG. Dodatkowo może zostać zlecona pletyzmografia oraz flebodynamometria, które mierzą objętość krwi i ciśnienie w żyłach. Badania laboratoryjne obejmują oznaczenie stężenia D-dimerów, pozwalających wykryć zakrzepicę.⁴

2. Co może nasilać żylaki?

Wśród głównych czynników nasilających objawy żylaków kończyn dolnych są sytuacje, w których utrudniony jest powrót krwi. Należą do nich: długotrwałe stanie lub siedzenie, nieodpowiedni styl życia, w tym brak aktywności fizycznej, niezdrowa dieta prowadząca do nadwagi, oraz spożywanie małej ilości płynów. Nasilać objawy mogą także zaparcia, które zwiększają ciśnienie w jamie brzusznej, nadmierna ekspozycja na słońce, ciepłe kąpiele powyżej 30°C oraz noszenie niewłaściwej odzieży.⁵

Bibliografia:

1. Marona, Kornobis A., Patofizjologia rozwoju żylaków oraz wybrane metody ich leczenia – aktualny stan wiedzy, Postępy farmakoterapii, Tom 65, nr 2, 2009.
2. Bodio, Szymańska-Pomorska G., Pytel A. i in., Żylaki kończyn dolnych, Gerontologia Współczesna 4/2014, vol. 2, 185-189.
3. Łastowiecka-Moras E., Przewlekła niewydolność żylna kończyn dolnych – schorzenie związane z rodzajem wykonywanej pracy, Bezpieczeństwo Pracy – Nauka i Praktyka, nr 6, 2015.
4. Knap K., Ocena krążenia żylnego, Medycyna Praktyczna, 2017: https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/152289,ocena-krazenia-zylnego [Dostęp online 01.06.2024]
5. Zubilewicz R., Jaroszyński A., Przewlekła niewydolność żylna, Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie, 2015: https://journals.viamedica.pl/forum_medycyny_rodzinnej/article/view/44054/30427 [Dostęp online 01.06.2024]