Żyły siatkowate – rozpoznanie, leczenie i profilaktyka

Żyły siatkowate, inaczej pajączki naczyniowe, to jeden z typów żylaków występujących w przebiegu niewydolności żylnej kończyn dolnych. Widoczne przez skórę naczynia żylne stanowią na ogół jedynie defekt kosmetyczny i nie powodują żadnych dolegliwości¹. Ich pojawienie się jednak należy potraktować jako sygnał alarmowy, który powinien przede wszystkim skłonić do podjęcia profilaktyki żylaków kończyn dolnych. W przeciwnym razie dojdzie do rozwoju choroby żył i powstania bardziej zaawansowanych zmian, które pójdą w parze z uciążliwymi objawami niewydolności żylnej. Jak wyglądają pajączki żylne i czy da się ich pozbyć? Jakie są przyczyny powstawania teleangiektazji oraz żył siatkowatych i jak zapobiec dalszemu rozwojowi niewydolności żył? Odpowiadamy!

Spis treści:

• Żyły siatkowate – czym są?
• Jakie jeszcze wyróżniamy rodzaje żylaków?
• Jak powstają pajączki na nogach?
• Kiedy przewlekła niewydolność żylna daje objawy?
• Żyły siatkowate – diagnostyka i metody leczenia żylaków
• Jak zapobiegać powstawaniu żylaków?

Żyły siatkowate – czym są?

Niewydolność żylna to utrwalone zaburzenie odpływu krwi żylnej z kończyn spowodowane nieprawidłowym działaniem układu żylnego kończyn dolnych związanym z niewydolnością zastawek żylnych lub też bez niej. Choroba ta może dotyczyć układu żył powierzchownych, żył głębokich lub obu jednocześnie². Obraz kliniczny niewydolności żylnej opisuje się przy pomocy skali CEAP, która opisuje objawy kliniczne (C), etiologię (E), lokalizację anatomiczną (A) i przyczyny patofizjologiczne (P), a także określa liczbowo stopień zaawansowania choroby. Klasyfikacja obejmuje 7 grup, a jedną z nich, dokładnie grupę C1, stanowią żyły siatkowate³.

Żyły siatkowate i teleangiektazje ujęte są w klasyfikacji CEAP jako zaczerwienienie skóry w okolicach stawów skokowych. Jest to siatka krętych żyłek umiejscowionych pod skórą, zwykle w dole podkolanowym lub na bocznej powierzchni łydki albo uda. Nie są bolesne, stanowią jedynie defekt kosmetyczny¹.

Jakie jeszcze wyróżniamy rodzaje żylaków?

Jeśli uwidocznienie się drobnych naczyń na nogach nie skłoni nas do zmiany nawyków i podjęcia działań zapobiegawczych, dojdzie do rozwoju żylaków. Pojawią się żylaki głównych pni żylnych, czyli wydłużone i poszerzone żyły kończyn dolnych. Wyróżnia się żylaki żyły odpiszczelowej i żyły odstrzałkowej. Dają dolegliwości w postaci objawów przewlekłej niewydolności żylnej. Wraz z postępem choroby pojawiają się owrzodzenia żylne, przebarwienia skóry, a także stan zapalny skóry i tkanki podskórnej oraz wyprysk. W najgorszym wypadku może dojść nawet do zakrzepicy żylnej¹.

Jak powstają pajączki na nogach?

Przyczyna powstawania żył teleangiektazji, siatkowatych i żylaków tkwi w genetycznie warunkowanych nieprawidłowościach zastawek żylnych, których jest zbyt mało lub zaburzeniach ściany żył, które są osłabione i podatne na rozciąganie. Utrudnia to przepływ krwi przez światła żył, przez co część krwi się cofa i zalega w żyłach, prowadząc do ich rozszerzania i przeciążania. Tak powstają żylaki¹.

Czynniki sprzyjające powstawaniu pajączków oraz żylaków i nasilaniu zmian to¹:

• długotrwałe przebywanie w pozycji stojącej lub siedzącej,
• długotrwała praca w wysokiej temperaturze,
• nadwaga i otyłość,
• dźwiganie ciężarów,
• przebyte urazy i operacje nogi,
• ciąża.

Kiedy przewlekła niewydolność żylna daje objawy?

Objawy i przebieg zależą od stopnia niewydolności żylnej. Postęp choroby prowadzi do nasilającego się bólu. Choć żyły siatkowate rzadko powodują objawy, to żylakom bardzo często towarzyszą przykre dolegliwości. Wśród objawów przewlekłej niewydolności żylnej wymienia się m.in.⁴:

• zmiany skórne (sinawe uwypuklenia skóry na przebiegu żył),
• uczucie ciężkości nóg,
• bóle nóg,
• obrzęki,
• swędzenie skóry,
• silne kurcze mięśniowe,
• stany zapalne i zanikowe,
• nieestetyczny wygląd nóg.

Objawy te powinny skłonić do niezwłocznej wizyty u specjalisty. Porady lekarza jednak najlepiej zasięgnąć zaraz po pojawieniu się teleangiektazji i żył siatkowatych, zanim dojdzie do nasilenia choroby.

Żyły siatkowate – diagnostyka i metody leczenia żylaków

Żylaki siatkowate widoczne są gołym okiem, dlatego lekarz może postawić rozpoznanie na podstawie wywiadu i badania fizykalnego. W diagnostyce układu żylnego jednak „złotym standardem” jest badanie USG z wykorzystaniem zjawiska Dopplera. Zwykle wykonuje się je w pozycji stojącej, gdyż pozwala ona precyzyjniej ocenić, czy zastawki żył są wydolne i jak funkcjonuje cały układ krwionośny¹.

Postępowanie zachowawcze niewydolności żylnej obejmuje przede wszystkim leczenie uciskowe polegające na noszeniu specjalnych wyrobów uciskowych o odpowiednio dobranym stopniu ucisku, a także leczenie farmakologiczne. Farmakologię stosuje się jednak pomocniczo, nie zamiast leczenia uciskowego. Nieestetyczne żylaki da się usunąć przy pomocy skleroterapii lub lasera, jednak decyzja o przeprowadzeniu takich zabiegów zawsze podejmowania jest indywidualnie na podstawie obrazu klinicznego pacjenta^1,5.

Jak zapobiegać powstawaniu żylaków?

Zalecenia ogólne dla pacjentów w grupie ryzyka są następujące¹:

• unikanie długotrwałego przebywania w pozycji stojącej lub siedzącej z nogami zgiętymi pod kątem prostym w stawach kolanowych i biodrowych,
• przygotowanie ergonomicznego stanowiska pracy z pochylonym oparciem krzesła i podnóżkiem pod stopy,
• odbywanie kilkuminutowych spacerów lub wykonywanie codziennych ćwiczeń na nogi,
• regularna rekreacyjna aktywność ruchowa (spacery,, jazda na rowerze, pływanie),
• częsty odpoczynek z kończynami dolnymi ułożonymi powyżej poziomu serca, podpartymi na całej długości goleni (a nie wyłącznie punktowo),
• unikanie nagrzewania i opalania kończyn dolnych.

Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.

Najczęściej zadawane pytania dotyczące żył siatkowatych:

1.Czym są żyły siatkowate i jakie objawy powodują?

Żyły siatkowate to sieć krętych żyłek podskórnych umiejscowionych pod skórą. Najczęściej robią się na bocznej powierzchni uda lub łydki, a także w dole podkolanowym. Nie powodują dolegliwości bólowych i rzadko przyczyniają się do obrzęków.

2.Czy żyły siatkowate trzeba leczyć?

Jedną z metod leczenia żył siatkowatych jest skleroterapia. To skuteczna małoinwazyjna metoda polegająca na zamykaniu żył.

Bibliografia:

1. Frołow M., Żylaki, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2017 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/zakrzepica/zylaki/63354,zylaki (dostęp: 2023.01.03.)).
2. Kasperczak J., Ropacka-Lesiak M., Bręborowicz H.G., Definicja, podział oraz diagnostyka przewlekłej niewydolności żylnej – część II, Ginekol Pol. 2013, 84, 51-55.
3. Zubilewicz R., Jaroszyński A., Przewlekła choroba żylna, Forum Medycyny Rodzinnej 2015, tom 9, nr 5, 400–404.
4. Frołow M., Masłowski L, Przewlekła niewydolność żylna, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2022 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.31 (dostęp: 2023.01.03.)).
5. Frołow M., Leczenie żylaków, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2015 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/zakrzepica/zylaki/64132,leczenie-zylakow (dostęp: 2023.01.03.)).