Choroby żył, takie jak przewlekła niewydolność żylna, to schorzenia powszechne i dotykające zarówno kobiety, jak i mężczyzn. Jednym z objawów mogą być pajączki naczyniowe czy żylaki – nieestetyczne, widoczne przez skórę zmiany, które powodują niekiedy dolegliwości bólowe. Co prowadzi do powstania żylaków, jakie są pierwsze objawy i co warto wiedzieć o dostępnych sposobach leczenia?
Spis treści:
- Żylaki – co to właściwie jest?
- Jak zbudowany jest układ sercowo-naczyniowy?
- Jak działa układ krążenia?
- Czym jest przewlekła niewydolność żylna?
- Co powoduje PNŻ?
- Mechanizm powstawania żylaków kończyn dolnych
- Żylaki podudzi – przyczyny powstawania i czynniki ryzyka
- Wybrane metody leczenia żylaków na nogach
Żylaki – co to właściwie jest?
Żylaki to powszechny problem, który polega na nieprawidłowym rozszerzeniu i deformowaniu się żył, najczęściej na nogach. Choć często są one postrzegane jako problem estetyczny ze względu na widoczność niebieskich lub fioletowych, nieregularnych linii i zgrubień – mogą także powodować dyskomfort i ból. W żylakach dochodzi do zaburzenia przepływu krwi, co może prowadzić do obrzęków, uczucia ciężkości w nogach, a nawet poważniejszych powikłań, takich jak owrzodzenia skóry.
Jak zbudowany jest układ sercowo-naczyniowy?
Dla lepszego zrozumienia mechanizmu powstawania żylaków trzeba zacząć od wyjaśnienia tego, jak zbudowany jest układ sercowo-naczyniowy.
Układ krążenia składa się z serca oraz naczyń krwionośnych, które mają za zadanie doprowadzić krew z tlenem i substancjami odżywczymi do wszystkich komórek organizmu, a także odprowadzić dwutlenek węgla i produkty przemiany materii z komórek. Serce działa jak pompa, tłocząc krew przez układ naczyń. Składa się z dwóch przedsionków i dwóch komór. Lewa komora wyrzuca krew do aorty pod wysokim ciśnieniem, a prawa komora wypycha krew do tętnicy płucnej pod niższym ciśnieniem.
Naczynia krwionośne natomiast obejmują naczynia włosowate, tętnice i żyły. Tętnice odprowadzają krew z serca do tkanek, naczynia włosowate umożliwiają bezpośredni kontakt krwi z komórkami tkankowymi w celu wymiany gazowej i substancji odżywczych, a żyły doprowadzają krew z tkanek do serca. [1]
Jak działa układ krążenia?
Ciśnienie krwi utrzymuje się w tętnicach dzięki sprężystości aorty. Serce, działając jak pompa, generuje ciśnienie, które jest niezbędne do przepływu krwi przez naczynia. Regulacja przepływu krwi odbywa się poprzez tętniczki, które działają jako naczynia oporowe. Kurczą się i rozkurczają, dostosowując przepływ krwi w miarę potrzeb organizmu. Funkcja naczyń żylno-krwionośnych polega na transporcie krwi z powrotem do serca. Żyły wykorzystują różne mechanizmy, takie jak zasysająca siła przedsionka, ciśnienie tętnicze i system zastawek żylnych, aby zapewnić ciągły przepływ krwi w odpowiednim kierunku. [1]
Czym jest przewlekła niewydolność żylna?
Przewlekła niewydolność żylna to stan charakteryzujący się zmianami w układzie naczyniowym kończyn dolnych. PNŻ to choroba, która może występować z różnym nasileniem i w związku z tym w medycynie klasyfikuje się ją na podstawie zachodzących zmian. Objawy, w zależności od stopnia zaawansowania, obejmują:
- żylaki, teleangiektazje, siateczkowate poszerzenia,
- obrzęki nóg,
- zaczerwienienie i zasinienie nóg,
- ból i uczucie ciężkości,
- nocne skurcze mięśni,
- zespół niespokojnych nóg (RLS),
- mrowienie i pieczenie skóry,
- zmiany troficzne, uszkodzenia skóry i owrzodzenia.
Wszystkie te symptomy mogą występować jednocześnie, tylko pojedynczo lub kilka z nich. [2][4]
Co powoduje PNŻ?
Przewlekła niewydolność żylna rozwija się wskutek zaburzeń mechanizmów umożliwiających efektywny powrót krwi z kończyn krwionośnych do serca. Może być związana m.in. z dysfunkcją zastawek w żyłach kończyn dolnych, zmianą elastyczności ścian naczyń żylnych czy zaburzeniami w mikrokrążeniu. [2]
Mechanizm powstawania żylaków kończyn dolnych
Żylaki podudzi są jednym z objawów przewlekłej choroby żylnej. Jak zatem powstają? Często pojawienie się żylaków skorelowane jest z nieprawidłowym funkcjonowaniem zastawek w żyłach, czego główna przyczyna tkwi w genetycznie uwarunkowanych predyspozycjach, ale nie tylko.
U zdrowej osoby, krew przepływa z żył powierzchownych do żył głębokich i nimi wraca do serca, skąd – po natlenieniu – wraca do krwiobiegu. W przypadku gdy zastawki żył są uszkodzone lub osłabione, nie są w stanie prawidłowo odprowadzać krwi do serca – mówi się wówczas o niewydolności żylnej. Krew zatrzymuje się i gromadzi – rozciągając i deformując naczynia żylno-krwionośne. [2][3]
Żylaki podudzi – przyczyny powstawania i czynniki ryzyka
Rozwój zmian patologicznych będących objawem niewydolności żylnej może być wynikiem szeregu czynników. Mogą one znacząco zwiększyć ryzyko rozwoju żylaków. Do czynników ryzyka należą:
- uwarunkowania genetyczne;
- wiek – wraz z wiekiem rośnie ryzyko wystąpienia żylaków;
- płeć – kobiety są bardziej narażone na rozwój żylaków niż mężczyźni, a ryzyko to wzrasta u kobiet wraz z liczbą przebytych ciąż oraz zmianami hormonalnymi;
- zawód – praca związana z długotrwałym przebywaniem w pozycji stojącej lub siedzącej może zwiększyć ryzyko wystąpienia żylaków;
- przebyta zakrzepica naczyń żylnych;
- otyłość;
- palenie papierosów;
- nadciśnienie tętnicze;
- cukrzyca;
- stosowanie doustnych środków antykoncepcyjnych i hormonalnej terapii zastępczej. [2][4]
Wybrane metody leczenia żylaków na nogach
Metody leczenia żylaków obejmują zarówno podejścia zachowawcze, jak i inwazyjne, zabiegowe.
Na leczenie zachowawcze składają się metody uciskowe, dostosowanie aktywności ruchowej, masaże i ćwiczenia, które mają na celu usprawnienie krążenia. Zalicza się do nich także farmakoterapię. Polega ona na stosowaniu leków, które wpływają korzystnie m.in. na mikrokrążenie, elastyczność i napięcie naczyń krwionośnych, zmniejszając ich przepuszczalność. Najliczniejszą grupę leków stosowanych w tym celu stanowią preparaty pochodzenia roślinnego. Do najczęściej wykorzystywanych substancji należą bioflawonoidy – m.in. zmikronizowana diosmina. [4]
Leczenie inwazyjne natomiast może obejmować:
- leczenie obliteracyjne (skleroterapia);
- leczenie chirurgiczne (flebektomia);
- laserowe usuwanie żylaków;
- leczenie wewnątrznaczyniowe. [4]
Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.
Najczęściej zadawane pytania:
1. Jakie są domowe sposoby walki z żylakami?
Domowe sposoby na walkę z żylakami obejmują unikanie gorących kąpieli, regularne wykonywanie ćwiczeń wzmacniających mięśnie nóg, unikanie długotrwałego stania w jednej pozycji oraz noszenia ciężkich przedmiotów. Pomóc może także zdrowa dieta bogata w błonnik i unikanie nadmiaru soli. Podczas odpoczynku unieś nogi na wyższą pozycję niż serce, a także wykonaj delikatny masaż nóg.
2. W jakim wieku mogą pojawić się żylaki?
Żylaki mogą pojawić się w różnym wieku, ale częściej występują u osób starszych, zwłaszcza po 50. roku życia. Jednakże mogą także występować u młodszych osób, zwłaszcza jeśli istnieją czynniki ryzyka, takie jak uwarunkowania genetyczne.
Bibliografia:
[1] Kopiński P., Fizjologia układu naczyniowego, Medycyna Praktyczna: https://www.mp.pl/pacjent/choroby-ukladu-krazenia/choroby/165489,fizjologia-ukladu-naczyniowego [Dostęp online [04.06.2024] [2] Żmudzińska M., Czarnecka-Operacz M., Przewlekła niewydolność żylna – aktualny stan wiedzy, Część I– patomechanizm, objawy, diagnostyka: https://www.termedia.pl/showpdf.php?article_id=3196&filename=Przewlekla.pdf&priority=1 [3] Paluch Ł., Żylaki po przyśrodkowej stronie uda i na łydce, Dr Paluch, https://www.drpaluch.pl/strefa_edukacji/zylaki-po-przysrodkowej-stronie-uda-i-na-lydce.html [Dostęp online: 04.06.2024] [4] Marona H., Kornobis A., Patofizjologia rozwoju żylaków oraz wybrane metody ich leczenia – aktualny stan wiedzy: https://www.ptfarm.pl/pub/File/FP/2_2009/patofizjologia_rozwoj_zylakow.pdf [Dostęp online: 04.06.2024]
