Żylaki to problem wielu ludzi. W zależności od swojego rodzaju, mogą powodować ból i utrudniać funkcjonowanie na co dzień. Wyglądają nieestetycznie, co stanowi dodatkowy problem dla pacjentów. Jednym ze skutecznych działań, pomagających złagodzić żylaki, są ćwiczenia fizyczne.
Które ćwiczenia na żylaki nóg wybrać? Jak je wykonywać? Jak powstają żylaki nóg?
Spis treści:
- Żylaki nóg – jak powstają?
- Żylaki na nogach – co im sprzyja?
- Zapchane żyły – objawy
- Ćwiczenia na żylaki nóg – dlaczego warto je robić?
- Niewydolność żylna kończyn dolnych – ćwiczenia na żylaki nóg
- Ćwiczenia na żylaki nóg – którą aktywność fizyczną wybrać?
- Żylaki nóg leczenie domowe
Żylaki nóg – jak powstają?
W ludzkim organizmie funkcjonuje sprawny system naczyń krwionośnych, który zajmuje się rozprowadzaniem krwi natlenowanej po organizmie i jej ponownym odprowadzaniem do serca, gdzie ponownie ulega natlenowaniu, a cały cykl się powtarza.1
Za odprowadzanie krwi pozbawionej tlenu, a więc o niższym ciśnieniu, odpowiadają właśnie żyły. Aby uniknąć cofania się cieczy, w żyłach znajdują się zastawki.1
Jednak na skutek działania różnych czynników dochodzi do sytuacji, w których żyły poszerzają się pod wpływem wzrostu ciśnienia (nie jest to dla nich naturalnym zjawiskiem), co określane jest jako żylaki. Żylakom często towarzyszy obrzęk.2
Żylaki na nogach – co im sprzyja?
Na żylaki nóg najbardziej narażone są osoby, które dużą ilość czasu spędzają w pozycji siedzącej. Schorzeniu sprzyja także nadmierna masa ciała, dlatego żylaki na nogach obserwuje się m.in. u kobiet w ciąży i osób otyłych. Na rozwój żylaków bardziej narażone są osoby starsze oraz kobiety.3
Zapchane żyły – objawy
„Zapchane żyły” powstają w przebiegu zakrzepicy żył głębokich (ZŻG). Schorzenie to może mieć charakter4:
- dystalny,
- proksymalny,
- bolesnego obrzęku siniczego.
Spośród wymienionych najczęściej występuje zakrzepica dystalna. Zwykle przebiega bezobjawowo i znika samoistnie. Dużo bardziej niebezpieczną postacią jest zakrzepica proksymalna, w przebiegu której pojawia się4:
- ból, zwłaszcza podczas chodzenia;
- obrzęk,
- tkliwość.
W przebiegu zakrzepicy proksymalnej pojawiają się m.in. żylaki na udach czy żylaki pod kolanem.4
Zakrzepica żył z bolesnym obrzękiem siniczym jest bardzo ostrym stanem zapalnym, dotykającym większości żył danej kończyny. W skrajnych przypadkach może doprowadzić do amputacji nogi lub nawet – śmierci (na skutek niedotlenienia komórek).4
Zakrzepica żylna wpływa na powstawanie żylaków poprzez tworzenie się zakrzepów krwi w żyłach nóg, co utrudnia swobodny przepływ krwi.5
Ćwiczenia na żylaki nóg – dlaczego warto je robić?
Ćwiczenia na żylaki nóg mają na celu przede wszystkim poprawę krążenia i wyrównanie ciśnienia w żyłach.2 Są uznawane za jeden z niezbędnych elementów w leczeniu schorzenia, jakim są żylaki na nogach, gdyż niewydolność żylna nóg to jedna z głównych przyczyn żylaków.6
Lepsze krążenie
Prowadzą do poprawy krążenia w prosty sposób – w trakcie aktywności fizycznej dochodzi do szybszego przepływu krwi. Ćwiczenia ruchowe, zwłaszcza związane z naprzemiennym wykonywaniem ruchów takich jak zginanie i prostowanie nogi, wzmacniają żyły6 (są bardziej odporne na rozszerzanie się).
Złagodzenie objawów bólowych
Oprócz tego u osób wykonujących regularnie ćwiczenia na żylaki można zaobserwować złagodzenie dolegliwości bólowych, skurczy mięśniowych, obrzęku i innych objawów, związanych z żylakami nóg.6
Niewydolność żylna kończyn dolnych – ćwiczenia na żylaki nóg
Ćwiczenia ruchowe na żylaki najlepiej wykonywać w domu, choć jeśli istnieje taka potrzeba –można skorzystać także z wizyty u fizjoterapeuty.
Plusem ćwiczeń jest fakt, iż można wykonywać zarówno ćwiczenia na leżąco, jak i na siedząco. Najważniejsze jest to, aby pamiętać o naprzemiennym wykonywaniu ruchów.6
W łagodzeniu żylaków znaczenie ma rozciąganie nóg i wzmacnianie łydki – jej mięśnie są istotnym elementem mechanizmu pompy mięśniowej, biorącej udział w przepływie krwi. Łydki najlepiej wzmacniać m.in. poprzez naprzemienne stawanie na palcach i opuszczanie stopy na podłoże.4
Przykładowe ćwiczenia na żylaki kończyn dolnych4:
- Unoszenie nóg ponad linię serca – to jeden z przykładów ćwiczenia na siedząco. Wystarczy ustawić krzesło w niedalekiej odległości od ściany i oprzeć nogi powyżej wysokości serca.
Następnie należy naprzemiennie zginać i prostować nogi – do momentu, aż skóra nieco zblednie. Ćwiczenie to można wykonywać również na leżąco. - Unoszenie palców stóp – to ćwiczenie wykonuje się na stojąco. Jego zadaniem jest rozciągnięcie nóg i wzmocnienie łydek. Stojąc pełną stopą na podłożu, należy oderwać od niej palce i „zadrzeć” do góry, a następnie ponownie opuścić na podłoże.
Jednym z elementów ćwiczenia nóg w profilaktyce żylnej jest odpowiednia aktywność fizyczna.4
Ćwiczenia na żylaki nóg – którą aktywność fizyczną wybrać?
Na żylaki zaleca się również wykonywanie aktywności fizycznej o umiarkowanej intensywności i takich, które nie wywołują zbyt dużego ciśnienia śródbrzusznego. Zalicza się do nich6:
- spacery,
- jogging,
- szybkie maszerowanie,
- nordic walking,
- pływanie,
- jazdę na rowerze,
- taniec.
Z kolei powinno się unikać, aktywności takich jak: sporty siłowe, sztuki walki, jazda na nartach czy gra w tenisa.6
Żylaki nóg leczenie domowe
Zarówno w leczeniu żylaków, jak i ochronie przed nimi kluczowe znaczenie ma właściwa profilaktyka i zmiany w codziennym funkcjonowaniu. Najważniejsze sposoby na wzmocnienie żył i lepsze krążenie kończyn dolnych, to7:
- Unoszenie nóg, najlepiej powyżej linii serca, np. podczas odpoczynku;
- Częste zmiany pozycji, np. z siedzącej na stojącą;
- Ćwiczenia na żylaki nóg oraz regularna aktywność fizyczna;
- Unikanie gorących kąpieli i sauny;
- Ograniczenie noszenia butów na obcasie i unikanie zbyt ciasnych ubrań.
W profilaktyce żylaków ogromne znaczenie ma również kompresjoterapia, czyli tzw. uciskanie. W tym celu warto zaopatrzyć się w specjalne pończochy bądź rajstopy uciskowe.6
Przy żylakach i towarzyszących im dolegliwościach bólowych warto wspomóc się preparatami dostępnymi bez recepty, takimi jak np. Venożel czy Diosminex tabletki. Venożel pomaga złagodzić obrzęki i wzmocnić żyły. Działa przeciwbólowo.
Diosminex to sprawdzony lek na wszystkie objawy Przewlekłej niewydolności żylnej
Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.
Najczęściej zadawane pytania:
1. Czy są ćwiczenia niewskazane na żylaki?
Chociaż aktywność fizyczna jest zalecana w profilaktyce żylaków, istnieją także ćwiczenia, które mogą negatywnie wpływać na tę dolegliwość. Należą do nich niektóre ćwiczenia siłowe i wytrzymałościowe. Ćwiczenia o dużej intensywności, jak bieganie czy trening interwałowy o wysokiej intensywności mogą bardziej obciążać nogi. Choć wpływ aktywności fizycznej nie jest jeszcze dobrze zbadany w kontekście powstawania żylaków8, istnieją badania odnoszące się do ich wpływu na odczuwanie dolegliwości bólowych.8,9
2. Czy z żylakami mogę pójść do fizjoterapeuty?
Doświadczony fizjoterapeuta jest w stanie dostosować zabiegi, które sprzyjają redukcji objawów towarzyszących żylakom. Wiele zabiegów fizjoterapeutycznych pomaga w poprawie krążenia krwi w nogach. Na przykład laseroterapia może być stosowana do zamykania mniejszych żylaków i pajączków.10 Leczenie uzdrowiskowe, szczególnie suche kąpiele w dwutlenku węgla, sprzyja przyspieszaniu odpływu krwi żylnej z kończyn dolnych. W usprawnieniu krążenia krwi i wzmocnieniu mięśni kończyn dolnych pomocna jest też kinezyterapia, czyli terapia ruchem.11
Bibliografia:
- Kopiński P., Fizjologia serca, Medycyna Praktyczna, 2017, dostęp: 11.01.2022.
- Frołow M., Jakie ćwiczenia stosować, by zminimalizować skutki działania zakrzepicy kończyn dolnych?, Medycyna Praktyczna, 2012, dostęp: 11.01.2022.
- Raetz J. i inni, Choroby układu żył powierzchownych – żylaki, Medycyna Praktyczna, 2019, dostęp: 11.01.2022
- Niżankowski R. i inni, Zakrzepica żył głębokich (ZŻG), Medycyna Praktyczna, 2021, dostęp: 11.01.2022.
- Frołow M., Zakrzepica żylna, Medycyna Praktyczna, 2017, dostęp: 11.01.2022.
- Dymarek R. i inni, Możliwości fizjoterapii w usprawnianiu funkcji pompy mięśniowej goleni w przewlekłej niewydolności żylnej, Wiadomości Lekarskie, 2014, dostęp: 11.01.2022.
- Frołow M., Profilaktyka żylaków, Medycyna Praktyczna, 2012, dostęp: 11.01.2022.
- Jennifer L. Beebe-Dimmer i in., The Epidemiology of Chronic Venous Insufficiency and Varicose Veins Author links open overlay panel, Annals of Epidemiology Volume 15, Issue 3, March 2005, Pages 175-184:
- Kirsten R. Ambrose I in., Physical exercise as non-pharmacological treatment of chronic pain: Why and when, Best Pract Res Clin Rheumatol. 2015 Feb; 29(1): 120–130.: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4534717/#:~:text=(57)%20Many%20recent%20studies%20demonstrate,2%2D3%20times%20per%20week.
- Shah, Rachna; Sadhu, Sakshi, Role of Physiotherapy Interventions in Treating Varicose Veins, Medical Journal of Dr. D.Y. Patil Vidyapeeth 15(6):p 940-942, Nov–Dec 2022. | DOI: 10.4103/mjdrdypu.mjdrdypu_605_20: https://journals.lww.com/mjdy/fulltext/2022/15060/Role_of_Physiotherapy_Interventions_in_Treating.21.aspx
- Wojciech Chydziński, TECHNIKI KINEZYTERAPEUTYCZNE STOSOWANE W REHABILITACJI, Wydawnictwo PZWL: https://www.wydawnictwopzwl.pl/download/207500120.pdf