Zakrzepica żył – przyczyny, objawy, metody leczenia

Zakrzepica żylna polega na powstawaniu zakrzepów w żyłach kończyn dolnych. Swój początek zwykle ma w żyłach występujących w mięśniach łydek (podudzi), stamtąd migruje do coraz wyżej położonych żył ku górze, do żył umiejscowionych w udzie, a nawet żył miednicy czy jamy brzusznej. Zdarza się, że fragmenty skrzepów się odrywają i płyną z krwią do serca i płuc, gdzie prowadzą do zatorowości płucnej, jednak dzieje się to dość rzadko¹. Jakie są objawy kliniczne zakrzepicy żył i jak wygląda leczenie tej choroby? Odpowiadamy!

Spis treści:

• Czym jest zakrzepica żył?
• Przyczyny zakrzepicy żył – jakie są?
• Zakrzepica żył głębokich i powierzchownych – czynniki ryzykay
• Zakrzepica żylna – objawy
• Jak wygląda rozpoznanie zakrzepicy?
• Leczenie zakrzepicy żył głębokich – najważniejsze informacje
• Powikłania zakrzepicy żył głębokich

Czym jest zakrzepica żył?

Jeśli chodzi o żyły, wyróżnia się dwa rodzaje zakrzepicy: zakrzepicę żył powierzchownych i zakrzepicę żył głębokich.

Zgodnie z definicją zakrzepica żył głębokich oznacza powstanie zakrzepu w układzie żył głębokich, czyli przede wszystkim kończyn dolnych, pod powięzią głęboką. Pod pojęciem tym kryje się zakrzepica w żyłach biodrowych i przeszywających².

Zakrzepica żył powierzchownych natomiast to zakrzepica dowolnego odcinka powierzchniowego układu żył. Inne nazwy przypadłości to powierzchowne zapalenie żył lub ropne zakrzepowe zapalenie żył³.

Wśród schorzeń o podobnym do żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej przebiegu znajduje się m.in. przewlekła niewydolność żylna, zespół pozakrzepowy czy niewydolność krążenia².

Przyczyny zakrzepicy żył – jakie są?

Do powstania zakrzepu w żyle w przypadku zakrzepicy żył głębokich kończyn prowadzą trzy czynniki określane mianem triady Virchowa⁴:

• zwolnienie przepływu krwi w naczyniach krwionośnych w wyniku np. unieruchomienia kończyny lub ucisku żyły,
• zaburzenie równowagi między czynnikami prozakrzepowymi a przeciwzakrzepowymi w stronę tych pierwszych,
• uszkodzenie ściany naczyniowej w wyniku np. urazu lub mikrourazów w czasie operacji.

Zakrzepica żył głębokich i powierzchownych – czynniki ryzyka

Do wspólnych czynników ryzyka prowadzących do rozwoju zakrzepicy żył powierzchownych i głębokich należą³:

• zaawansowany wiek,
• otyłość,
• wcześniejsze epizody zakrzepowo-zatorowe,
• stosowanie doustnych środków antykoncepcyjnych lub hormonalna terapia zastępcza,
• niedawno przeprowadzona operacja,
• czynny nowotwór,
• choroba autoimmunologiczna,
• trombofilia.

U młodszych osób choroba może mieć genetyczne podłoże. Zakrzepica może też wystąpić u kobiet w ciąży.

Zakrzepica żylna – objawy

Wśród objawów zakrzepicy żył głębokich kończyn dolnych wymienia się m.in.⁴:

• ból łydki podczas chodzenia,
• obrzęk podudzia lub całej kończyny (pogrubienie kończyny),
• tkliwość lub bolesność uciskowa,
• ból spoczynkowy kończyny,
• ocieplenie kończyny,
• stan podgorączkowy lub gorączka,
• objawy zatorowości płucnej.

Większość objawów zapalenia żył powierzchownych jest związana ze stanem zapalnym otaczających tkanek. Są to zaczerwienienie, wrażliwość, ból oraz wyczuwalne zgrubienia wzdłuż segmentów żył powierzchownych³.

Jak wygląda rozpoznanie zakrzepicy?

Rozpoznanie zakrzepicy żył głębokich opiera się na połączeniu oceny klinicznego prawdopodobieństwa zakrzepicy (np. za pomocą skali Wellsa) z oznaczeniem stężenia dimeru D i/lub CUS. Wykorzystywane do rozpoznania badania diagnostyczne to oznaczenie dimeru D we krwi, morfologia krwi, oznaczenie eGFR i grupy krwi oraz przesiewowych parametrów krzepnięcia osoczowego takich jak APTT, czas protrombinowy, stężenie fibrynogenu, ew. czas trombinowy. Dodatkowo przeprowadza się ultrasonograficzny test uciskowy (CUS) i czasami angiografię metodą tomografii komputerowej. Badanie USG znajduje też zastosowanie w diagnostyce zakrzepicy żył powierzchownych⁴.

Leczenie zakrzepicy żył głębokich – najważniejsze informacje

Zasady ogólne w zakresie leczenia objawowej i bezobjawowej zakrzepicy żył głębokich są takie same. Pacjenta można leczyć w domu, zalecając terapię uciskową (bandażem lub podkolanówką) i przepisując mu odpowiednie leki hamujące dalszy rozwój choroby. Do najczęściej stosowanych leków przeciwkrzepliwych należy heparyna, heparyna drobnocząsteczkowa oraz doustne leki przeciwkrzepliwe takie jak anty-witaminy K^4,5.

W pierwszy dzień po rozpoznaniu pacjent powinien odpoczywać z uniesioną kończyną, później zaleca mu się wczesne unieruchomienie. Wskazane jest leczenie stopniowanym uciskiem. Rzadko zachodzi potrzeba podawania leków rozpuszczających skrzepliny lub przeprowadzenia leczenia operacyjnego (zabiegowego)^4,5.

W zakrzepicy żył powierzchownych związanej z niewielką skrzepliną leczenie polega na zastosowaniu elastycznych pończoch oraz przyjmowaniu niesteroidowych leków przeciwzapalnych doustnie lub miejscowo³.

Jak zapobiegać zakrzepicy żył? Profilaktyka obejmuje modyfikację czynników ryzyka, stosowanie się do zaleceń lekarza w zakresie leczenia, a także prowadzenie zdrowej diety i zażywanie codziennej dawki ruchu.

Powikłania zakrzepicy żył głębokich

Niestety bardzo rzadko dochodzi do samoistnego rozpuszczenia skrzepu. W związku z tym często pojawiają się różne powikłania. Świeża skrzeplina w żyle głębokiej może się oderwać od ściany naczynia lub ulec fragmentacji, następnie dotrzeć do płuc i wywołać zatorowość płucną. Jej objawy to m.in. ból w klatce piersiowej, duszność, przyspieszenie oddechu oraz suchy i napadowy kaszel. Inne powikłania to udar mózgu lub zator obwodowy, jednak mają one miejsce bardzo rzadko. Odległe powikłania to zespół pozakrzepowy i nadciśnienie płucne⁴.

Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.

Najczęściej zadawane pytania dotyczące zakrzepicy żył:

1.Jakie są objawy zakrzepicy żył głębokich?

Do objawów zakrzepicy żył głębokich należą bolesność i tkliwość uciskowa, obrzęk, zwiększone ucieplenie kończyny, gorączka oraz objawy zatorowości płucnej.

2.Czym grozi zakrzepica kończyn dolnych?

Niezdiagnozowana i nieleczona zakrzepica żył jest groźna dla zdrowia i życia. Powikłania mogą przyczynić się do przewlekłej niewydolności żylnej lub zespołu zakrzepowego. Częstym powikłaniem jest też zator tętnicy płucnej.

 

Bibliografia:

1. Frołow M., Zakrzepica żylna, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2017 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/zakrzepica/wszystkoozakrzepicy/zakrzepicazylna/55377,zakrzepica-zylna (dostęp: 2023.03.28.)).
2. Gutknecht P., Łuszczyńska-Nitka G., Siebert J., Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa w praktyce lekarza rodzinnego, Forum Medycyny Rodzinnej 2007, tom 1, nr 2, 115–123.
3. Neubauer-Geryk J., Bieniaszewski L., Zakrzepica żył powierzchownych, Forum Medycyny Rodzinnej 2018, tom 12, nr 3, 99–101.
4. Niżankowski R., Windyga J., Leśniak W., Zakrzepica żył głębokich, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2022 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.33.1 (dostęp: 2023.03.28.)).
5. Frołow M., Przebieg i leczenie zakrzepicy żylnej, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2014 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/zakrzepica/wszystkoozakrzepicy/zakrzepicazylna/58736,przebieg-i-leczenie-zakrzepicy-zylnej (dostęp: 2023.03.28.)).