Niewydolność żylna stopnie – klasyfikacja kliniczna

Istnieje wiele definicji niewydolności żylnej. Niestety żadna z nich nie określa problemu jako całości, ale za to każda pozwala zrozumieć istotę rzeczy. W skrócie jednak można powiedzieć, że niewydolność żylna to utrwalone zaburzenie odpływu krwi żylnej z kończyn. Najczęstsze objawy początkowe to uczucie ciężkości nóg, obrzęki i pajączki. Poziom zaawansowania niewydolności żylnej kończyn dolnych może być różny, dlatego też wprowadzono specjalną klasyfikację¹. Jak wygląda podział w zależności od stopnia niewydolności? Poznaj przyczyny, objawy kliniczne i metody leczenia niewydolności żylnej.

Spis treści:

• Czym jest niewydolność żylna? Charakterystyka żylaków
• Przewlekła niewydolność żylna kończyn dolnych – przyczyny i czynniki ryzyka
• Klasyfikacja przewlekłej niewydolności żylnej w zależności od stopnia zaawansowania choroby
• Objawy niewydolności żylnej kończyn dolnych
• Jak leczyć niewydolność żył kończyn dolnych? Najważniejsze zalecenia

Czym jest niewydolność żylna? Charakterystyka żylaków

Przewlekła niewydolność żylna (PNŻ) to zespół objawów pojawiających się na skutek długotrwałego poszerzenia naczyń żylnych i związanego z tym wzrostem ciśnienia żylnego². W przypadku tej choroby mamy więc do czynienia z trwałym zaburzeniem przepływu krwi, a ściślej rzecz ujmując odpływu krwi żylnej z kończyn dolnych, spowodowanym nieprawidłowym działaniem układu żylnego, związanym z niewydolnością zastawek żylnych lub bez niej. Problem może dotyczyć jedynie powierzchownego lub głębokiego układu żylnego kończyn dolnych lub obu tych układów jednocześnie. Może ponadto mieć charakter wrodzony lub nabyty².

Przewlekła niewydolność żylna kończyn dolnych – przyczyny i czynniki ryzyka

Niewydolność żylna ma wieloczynnikową etiologię. Jednym z ważniejszych czynników przyczyniających się do rozwoju choroby są skłonności dziedziczne – dotyczy to nawet 70% chorych. Obserwacje pokazują ponadto, że kobiety chorują częściej niż mężczyźni. Pozostałe czynniki mające wpływ na rozwój niewydolności żył to³:

• nadwaga i otyłość,
• mała aktywność fizyczna,
• nadmierna ekspozycja na ciepło,
• charakter wykonywanej pracy (wyłącznie w pozycji stojącej lub siedzącej),
• stosowanie hormonalnej terapii zastępczej i antykoncepcji hormonalnej,
• przebyte ciąże i porody,
• noszenie zbyt ciasnych ubrań lub butów na obcasie,
• przewlekłe zaparcia,
• palenie tytoniu.

Klasyfikacja przewlekłej niewydolności żylnej w zależności od stopnia zaawansowania choroby

W 1994 roku opracowano stosowaną dzisiaj na całym świecie klasyfikację CEAP obejmującą aspekt kliniczny, etiologiczny, anatomiczny i patofizjologiczny. Stanowi ona podstawę klasyfikacji przewlekłej niewydolności żylnej. Klasyfikacja kliniczna obejmuje 7 grup. Uwzględnia wygląd skóry kończyn dolnych, obecność obrzęków, teleangiektazji, żylaków oraz obecność owrzodzeń¹.

Podział kliniczny w klasyfikacji CEAP prezentuje się następująco¹:

• Grupa C0 – brak widocznych zmian w badaniu klinicznym.
• Grupa C1 – teleangiektazje, żyły siatkowate, zaczerwienienie skóry w okolicach stawów skokowych.
• Grupa C2 – żylaki.
• Grupa C3 – obecność obrzęków bez widocznych zmian skórnych.
• Grupa C4 – zmiany skórne zależne od choroby żył (C4A – przebarwienia, wyprysk żylny, C4B – lipodermatoskleroza, zanik biały).
• Grupa C5 – zmiany skórne opisane powyżej z widocznymi śladami po wygojonych owrzodzeniach żylnych.
• Grupa C6 – zmiany skórne jak w grupach C1 do C4, dodatkowo czynne owrzodzenia żylne.

Objawy niewydolności żylnej kończyn dolnych

Niewydolność żylna jest chorobą, która postępuje. Objawy występujące w obrębie kończyn dolnych w przebiegu przewlekłej niewydolności żylnej zależą od stadium choroby. Pierwsze objawy chorób żył, w tym PNŻ to uczucie ciężkich nóg i dyskomfortu, narastające w miarę upływu dnia. Pojawia się także uczucie palenia i rozpierania w nogach oraz bolesne kurcze łydek, zwłaszcza nocą. Pozostałe objawy chorobowe w początkowym stadium to dolegliwości związane z niewydolnością żył, tj. obrzęki nóg, głównie stóp i kostek oraz zmiany skóry takie jak przebarwienia i wypryski³.

Oprócz tego najpierw pojawiają się tzw. pajączki żylne (teleangiektazje), następnie żyły siatkowate, a w ostatniej fazie żylaki na nogach. Z czasem dochodzi do stwardnienia skóry i podskórnej tkanki tłuszczowej oraz powstania charakterystycznych brunatnych przebarwień i stanów zapalnych skóry. Nieleczona przewlekła choroba żylna prowadzi do powstania owrzodzeń po wewnętrznej stronie goleni, tuż nad kostką³.

Podstawą prawidłowego rozpoznania niewydolności żylnej jest ultrasonografia dopplerowska. Badanie pozwala stwierdzić zakrzepicę żył głębokich oraz określić wydolność żył, czyli ustalić, czy i które zastawki żył są uszkodzone.

Jak leczyć niewydolność żył kończyn dolnych? Najważniejsze zalecenia

Leczenie zachowawcze PNŻ polega przede wszystkim na stosowaniu farmakoterapii i terapii uciskowej. Zastosowanie znajdują głównie preparaty pochodzenia roślinnego takie jak hesperydyna, pochodne rutyny, escyna, ale również preparaty syntetyczne. Choremu zalecana jest kompresjoterapia, czyli noszenie uciskowych rajstop, pończoch lub podkolanówek, o dopasowanym do potrzeb stopniu ucisku. Powinien on ponadto zadbać o swoją dietę, pozbyć się zbędnych kilogramów i wprowadzić do swojego życia aktywność fizyczną⁴.

Gdy metody zachowawcze okażą się nieskuteczne, stosowanie jest leczenie inwazyjne (zabiegowe). Wykorzystywane metody zależą od stopnia niewydolności żylnej, np. ablacja żylaków za pomocą lasera, usuwanie żylaków metodą stripingu, skleroterapia, operacje niewydolnych perforatorów metodą otwartą i wiele innych⁴.

Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.

Najczęściej zadawane pytania dotyczące niewydolności żylnej:

1.Co pomaga na niewydolność żylną?

Postępowanie zachowawcze w przebiegu niewydolności żylnej obejmuje przede wszystkim zmianę stylu życia, w tym redukcję wagi, uprawianie aktywności fizycznej i zmianę nawyków żywieniowych. Pomocna może okazać się także farmakoterapia (leki flebotropowe) i leczenie uciskowe (kompresjoterapia).

2.Czy niewydolność żylną można wyleczyć?

Odpowiednio dobrane leczenie może złagodzić dokuczające objawy i zapobiec narastaniu przykrych dolegliwości. Zaniechanie leczenia zachowawczego może natomiast doprowadzić do zaawansowania choroby, wtedy konieczne będzie zastosowanie bardziej inwazyjnych metod jak skleroterapia czy laseroterapia. Całkowite wyleczenie nie jest możliwe.

Bibliografia:

1. Kasperczak J., Ropacka-Lesiak M., Bręborowicz G., Definicja, podział oraz diagnostyka przewlekłej niewydolności żylnej – część II, Ginekol Pol. 2013, 84, 51-55.
2. Frołow M., Przewlekła niewydolność żylna, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2016 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.31 (dostęp: 2023.02.26.)).
3. Łastowiecka-Moras E., Przewlekła niewydolność żylna kończyn dolnych – schorzenie związane z rodzajem wykonywanej pracy, Bezpieczeństwo Pracy – Nauka i Praktyka, nr 6, 2015.
4. Frołow M., Masłowski L., Przewlekła niewydolność żylna, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2022 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.31 (dostęp: 2023.02.26.)).