Zapalenie żył może występować jako zakrzepowe zapalenie żył powierzchniowych lub głębokich. Pierwsza sytuacja dotyczy żył znajdujących się nad powięzią, druga natomiast jest związana z żyłami umiejscowionymi pod nią. Oba schorzenia bardzo często obejmują kończyny dolne. [1][2]. Są częstą przyczyną, dla której pacjenci zgłaszają się po pomoc medyczną, choć nie zawsze objawy tej choroby układu żylnego są widoczne od razu. [1]
Spis treści:
- Zakrzepowe zapalenie żył głębokich i powierzchniowych – opis schorzenia
- Zapalenie żył powierzchniowych i głębokich – co je wywołuje?
- Rodzaje zakrzepicy żylnej
- Jakie są objawy zakrzepicy kończyn dolnych?
- Leczenie zakrzepicy żył powierzchownych i głębokich
Zakrzepowe zapalenie żył głębokich i powierzchniowych – opis schorzenia
Zakrzepowe zapalenie żył pod powięzią głęboką najczęściej jest zlokalizowane w obrębie kończyn dolnych. Polega na rozwinięciu się stanu zapalnego naczyń z towarzyszącym mu procesem zakrzepowym. Schorzenie to może dotyczyć zdrowych żył, lecz największe ryzyko wystąpienia (90%) dotyczy żył zmienionych żylakowato. [2]
Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa obejmuje zakrzepicę żył głębokich oraz zatorowość płucną, czyli zator tętnicy płucnej, który występuje najczęściej jako jej następstwo. [2]
Zapalenie żył głębokich i powierzchniowych jest schorzeniem, które występuje często. Stwierdza się je u ok. 25-30% osób hospitalizowanych, u których do żył wprowadzono wenflony. W Stanach Zjednoczonych każdego roku pojawia się 200 tysięcy nowych przypadków, a liczbę hospitalizacji z powodu tej choroby ocenia się na 300–600 tysięcy rocznie. [2]
Warto wiedzieć, że nawracające (wędrujące) zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych może być objawem choroby nowotworowej, choroby Buergera lub choroby Behçeta. [2] Z kolei samoistne zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych dotyczy z kolei najczęściej żyły odstrzałkowej lub odpiszczelowej. [2]
Zapalenie żył powierzchniowych i głębokich – co je wywołuje?
Za przyczyny zakrzepicy żylnej odpowiadają trzy podstawowe czynniki:
- uszkodzenie ściany naczynia,
- zwolnienie przepływu krwi,
- zmiana składu krwi. [2]
Do rozwinięcia się zapalenia żył głębokich zazwyczaj wystarcza wystąpienie tylko dwóch czynników z trzech wymienionych. [2]
Do uszkodzenia ściany naczynia może dojść między innymi podczas urazu, zabiegu chirurgicznego, nacieku nowotworowego lub niedotlenienia komórek. [2]
Stan zapalny żył najczęściej dotyczy kończyn dolnych, ponieważ tam przepływ krwi jest naturalnie wolniejszy. Stąd to właśnie w naczyniach nóg zwykle pojawia się skrzep. [2]
Zakrzep (skrzeplina) powstaje w następujący sposób: przepływ krwi w okolicy uszkodzenia naczynia powoduje osadzanie się i zlepianie się płytek krwi. Zakrzep, składający się głównie z fibryny, płytek krwi i krwinek czerwonych, zmniejsza światło naczynia lub całkowicie je zamyka. Uniemożliwia przepływ krwi, powodując objawy niewydolności żylnej, na przykład żylaki na nogach. [2]
Rodzaje zakrzepicy żylnej
Zakrzepowe zapalenie żył może przybrać różną postać w zależności od tego, gdzie się rozwinęło. [1] Wyróżnia się jego trzy główne formy.
- Dystalna zakrzepica żylna – dalszego odcinka kończyny, jest to najczęstszy typ zakrzepicy, który dotyczy żył łydki i podudzia. Zwykle przebiega bezobjawowo, ustępuje samoistnie i wiąże się z małym ryzykiem zatorowości płucnej. Może jednak ulegać powiększaniu do zakrzepicy proksymalnej. [1]
- Proksymalna zakrzepica żylna – dotyczy żyły podkolanowej, żył udowych, żył biodrowych i żyły głównej dolnej. Zwykle jest objawowa, stwarza duże zagrożenie masywną zatorowością płucną [1], a co za tym idzie — przyczynia się do bezpośredniego zagrożenia życia.
- Obrzęk bolesny – jest to ostra postać masywnej zakrzepicy żylnej większości żył odprowadzających krew z kończyny, występuje z bólem i bardzo dużym obrzękiem. [1]
Jeśli podejrzewasz u siebie choroby związane z naczyniami kończyn dolnych, zgłoś się do lekarza od żył, czyli do flebologa lub chirurga naczyniowego. Nie można ignorować nawet na pozór błahych objawów, ponieważ mogą sygnalizować poważne schorzenia.
Jakie są objawy zakrzepicy kończyn dolnych?
Warto wiedzieć, jak rozpoznać pierwsze objawy zakrzepicy żył kończyn dolnych. Jak wspomniano powyżej, jej lekka postać może nie dawać żadnych niepokojących symptomów. Dlatego trzeba zwracać uwagę nawet na te pozornie niestanowiące dużego ryzyka, na przykład na uczucie ciężkich nóg. Warto w takim przypadku zgłosić się na USG żył kończyn dolnych.
Do głównych objawów zakrzepowego zapalenia żył należą:
- ból łydki podczas poruszania,
- obrzęk łydki lub całej kończyny, który zwykle jest jednostronny,
- bolesność uciskowa, czasem z bólem kończyny również w spoczynku
- ocieplenie kończyny i zaczerwienienie skóry,
- duszność wskazująca na zator płucny
- poszerzenie żył powierzchownych utrzymujące się przy uniesieniu kończyny pod kątem 45°,
- towarzyszący im stan podgorączkowy lub gorączka. [1]
Trzeba przy tym mieć świadomość, że nie nie każdy obrzęk kończyny dolnej oznacza zakrzepicę. Często symetryczne obrzęki łydek, szczególnie te nasilające się pod koniec dnia, występują przy żylakach, niewydolności krążenia, czy nadciśnieniu tętniczym. [1]
Leczenie zakrzepicy żył powierzchownych i głębokich
Podstawowym elementem leczenia zakrzepicy żył powierzchniowych i głębokich jest stosowanie leków przeciwzakrzepowych. Celem takiego działania jest zatrzymanie rozwoju choroby i umożliwienie zagojenia się uszkodzonego śródbłonka, a także zapobieganie groźnym powikłaniom w postaci zatorowości płucnej. [2]
Dobrze dobrane leczenie przeciwkrzepliwe pozwala na zmniejszenie prawdopodobieństwa nawrotu żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej. [2]
Warto także zadbać o profilaktykę zdrowotną, na przykład poprzez doustne przyjmowanie preparatów z diosminą mikronizowaną, która poprawia krążenie w naczyniach oraz mniejsza przepuszczalność ich ścian.
Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.
Najczęstsze pytania dotyczące zapalenia żył:
1. Jakie są objawy zapalenia żył kończyn dolnych?
Choroba może nie dawać żadnych niepokojących symptomów lub może wywoływać ból i obrzęk, zaczerwienienie oraz podwyższenie temperatury w okolicy powstania skrzepliny. Nie zawsze oznaczają one zakrzepicę — przyczyny mogą być różne. Jeżeli zauważysz niepokojące objawy, najszybciej skontaktuj się z lekarzem.
2. Czym leczyć zapalenie żył powierzchownych kończyn dolnych?
Terapia polega na podawaniu preparatów przeciwzakrzepowych. Musi przepisać je specjalista po przeprowadzeniu diagnostyki. Nie warto tego lekceważyć, by nie narazić się na zespół pozakrzepowy.
3. Co na zapalenie żył bez recepty?
Jeśli podejrzewasz u siebie to schorzenie, zgłoś się do specjalisty. Preparaty bez recepty zawierające heparynę lub diosminę mikronizowaną. Takie leki należy stosować jedynie wspomagająco. Koniecznością jest leczenie przeciwzakrzepowe ustalone przez lekarza.
Bibliografia:
- Frołow M., Zakrzepica żył głębokich kończyn dolnych: Praktyczna dla Pacjentów, 2014, https://www.mp.pl/pacjent/zakrzepica/wszystkoozakrzepicy/zakrzepicazylna/54308,zakrzepica-zyl-glebokich-konczyn-dolnych (dostęp: 09.08.2023)
- Gutknecht P., Łuszczyńska-Nitka G., Siebert J., Żylna choroba zakrzepowo- -zatorowa w praktyce lekarza rodzinnego: Viamedica, 2010,https://journals.viamedica.pl/forum_medycyny_rodzinnej/article/view/10291 (dostęp 09.08.2023)
