Obrzęk żylny jest związany z chorobami układu krążenia. Może być niebezpieczny dla zdrowia, dlatego należy podjąć odpowiednie działania, by go leczyć. Warto wiedzieć, że za obrzęki odpowiada także układ limfatyczny. Ale w tym przypadku mają one inną specyfikę. Jakie są przyczyny, objawy i leczenie obrzęku żylnego?
Spis treści:
- Obrzęk żylny i limfatyczny – jak powstaje?
- Przyczyny obrzęków
- Obrzęk żylny – przyczyny
- Jak leczy się obrzęk żylny?
Obrzęk żylny i limfatyczny – jak powstaje?
Opuchlizna wokół kostek, na łydkach i w innych partiach ciała to nie tylko kwestia estetyczna. Taka sytuacja może wskazywać na wiele różnych schorzeń. Za to, jak powstaje obrzęk, odpowiada układ żylny i układ limfatyczny.
Obrzęki nóg definiuje się jako gromadzenie się płynu w przestrzeni pozakomórkowej i pozanaczyniowej tkanek narządów. Tworzenie się obrzęków limfatycznych i żylnych wynika z czterech mechanizmów:
- wzrostu ciśnienia hydrostatycznego w odcinku żylnym włośniczek,
- spadku ciśnienia onkotycznego osocza,
- utrudnionego przepływu chłonki,
- zwiększenie przepuszczalności ścian włośniczek.
Częste jest współistnienie więcej niż dwóch mechanizmów [1].
W uproszczeniu – cechą obrzęku limfatyczny jest nagromadzenie się limfy w przestrzeni międzykomórkowej i naczyniach chłonnych. Z kolei za obrzęk żylny odpowiedzialny jest zastój krwi w naczyniach. [1]
Przyczyny obrzęków
Terapia leczenia obrzęków kończyn dolnych i innych partii ciała zawsze powinna być dobrana do konkretnej przyczyny schorzenia. To może być:
- zakrzepica żył,
- przewlekła niewydolność żylna,
- żylaki na nogach,
- zaburzenia krążenia,
- stan zapalny (infekcja bakteryjna lub grzybicza),
- choroby nerek,
- choroby tkanki łącznej i stawów. [2]
Konsultacja lekarska zawsze jest wskazana, aby określić, jakie leczenie obrzęku żylnego i pochodzącego z układu naczyń limfatycznych wdrożyć. Czasami wystarczy kompresjoterapia (terapia uciskowa), noszenie specjalnych pończoch powodujących ucisk lub drenaż limfatyczny. Innym razem niezbędny może okazać się zabieg operacyjny. Ważne jest jednak to, aby nigdy nie lekceważyć obrzęków. Mogą być skutkiem wielu chorób układu żylnego (niewydolności żył i zakrzepicy) i nie tylko. [2]
Obrzęk żylny – przyczyny
Przyczyny obrzęku żylnego mogą być zróżnicowane. Dlatego zawsze do pełnej diagnostyki niezbędna jest wizyta u kardiologia lub angiologia (specjalisty od naczyń krwionośnych). Do najczęstszych czynników wywołujących obrzęk żył zalicza się poniższe.
Niewydolność serca
Powoduje zastój krwi w całym układzie krążenia. Wywołuje miękkie w dotyku obrzęki, w których po uciśnięciu zostaje ślad (nazywa się je ciastowatymi). Zwykle są najbardziej widoczne na kończynach dolnych lub – u osób leżących – wokół kości krzyżowej. [3]
Ważne: jeżeli u osoby z niewydolnością krążenia rośnie ciśnienie tętnicze, pojawia się uczucie zmęczenia, dochodzi do przyrostu masy ciała, a obrzęki nóg narastają – należy koniecznie udać się do lekarza. [3]
Zaburzenia odpływu krwi żylnej
Jeśli żyły są zdrowe, a zastawki we wnętrzu żył działają prawidłowo, przepływ krwi nie jest zakłócony w organizmie i może ona wrócić z wszystkich organów ciała do serca. W przypadku zaburzenia pracy tego układu pojawiają się objawy obrzęku żylnego. Mogą początkowo wywoływać na przykład ból nóg w nocy. [3] Specyficzną odmiana tej dolegliwości są zaburzenia odpływu krwi żylnej po przebytej zakrzepicy (zespół pozakrzepowy). [1]
Zakrzepica
Najczęściej występuje zakrzepica żył powierzchownych kończyn dolnych, która nie jest niebezpieczna dla życia. Może też jednak dojść do zakrzepicy żył głębokich kończyn dolnych (żylna choroba zakrzepowo-zatorowa), która stanowi poważne niebezpieczeństwo i w razie jej podejrzenia należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem. [3]
Niewydolność żylna
Obrzęki żył wynikają z cofania się krwi i utrudnionego przepływu w niewydolnych, poszerzonych żyłach. Najczęściej w takiej sytuacji obrzęk jest największy wieczorem, po długim staniu. W nocy mogą pojawić się skurcze łydek. Po przebudzeniu obrzęk mija. [3]
Inne przyczyny powstawania obrzęku żylnego
Do innych przyczyn występowania obrzęków żylnych można zaliczyć:
- zapalenie żył powierzchownych lub głębokich (przeczytaj więcej o zapaleniu żył),
- zespół pozakrzepowy,
- owrzodzenie żylne,
- choroby rozrostowe układu krążenia , na przykład białaczka, chłoniak i szpiczak. [1]
Obrzękom żylnym najczęściej towarzyszą zmiany skórne: przebarwienia, suchość skóry oraz jej pękanie. Charakterystyczne są także zmiany rumieniowate i poszerzone i widoczne naczynia pod skórą. [1]
Jak leczy się obrzęk żylny?
Aby chronić ściany naczyń żył przed uszkodzeniem w wyniku zastoju krwi, należy wdrożyć odpowiednie działania. Niezależnie od powodów najlepiej jest poprzedzić leczenie zabiegowe kompleksową terapią.
Układ żylny i limfatyczny są odpowiedzialne za inne zadania w organizmie. W przypadku uczucia ciężkości nóg wywołanego złą wydolnością naczyń limfatycznych może pomóc uniesienie kończyn czy noszenie wyrobów kompresyjnych. [3]
Kwestia leczenia obrzęków żylnych jest nieco bardziej skomplikowana. Konieczną metodą terapii jest podawania środków odwadniających, które obniżają ciśnienie w żyłach. [3] Diagnostyka obrzęku żylnego może również wskazać, że niezbędny jest zabieg operacyjny. Ocenia się to indywidualnie dla każdego pacjenta.
Pamiętaj, że należy bezwzględnie zgłosić się do lekarza, jeśli podejrzewasz u siebie obrzęki żylne. Często można je zauważyć w okolicach kostek nóg.
Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.
Najczęstsze pytania dotyczące zapobiegania obrzęków żylnych:
1. Co to jest obrzęk żylny?
Obrzęk żylny polega na zastoju krwi w naczyniach. Może mieć różne przyczyny i różne nasilenie. W początkowej fazie może występować tylko nocą, dalsze stadia, które są coraz bardziej zaawansowane, mogą doprowadzić do tego, że poszczególne obszary ciała są stale spuchnięte. Likwidacja niewydolności żylnej może pomóc. Trzeba pamiętać, że obrzęk żylny jest patologiczny i może świadczyć o wielu poważnych schorzeniach.
2. Co jeść na obrzęk limfatyczny?
Układ krwionośny i limfatyczny współpracują w zakresie odprowadzania płynów. Zaburzona wydolność układu naczyń limfatycznych może prowadzić do obrzęków. W takim przypadku przede wszystkim należy ograniczyć spożycie sodu, który sprzyja gromadzeniu się płynu w organizmie. Woda przesącza się wówczas do przestrzeni międzykomórkowych i tam pozostaje, tworząc opuchliznę.
3. Co na obrzęk żylny?
W zależności od stopnia niewydolności naczyń żylnych należy podjąć odpowiednie kroki. Zawsze jednak trzeba skonsultować się z lekarzem, aby ocenił, czy przepływ krwi w układzie żylnym jest prawidłowy. Na obrzęk żylny należy stosować środki diuretyczne, czyli sprzyjające wydalaniu wody z organizmu.
Bibliografia:
- Dobrowolski M., Dąbrowski R., Lekarz POZ 1/2019 s. 11-16: https://www.termedia.pl/Journal/-98/pdf-36121-10?filename=obrzeki.pdf (dostęp 31.08.2023)
- Frołow M, Medycyna Praktyczna dla Pacjentów, 2021, Obrzęk nóg: https://www.mp.pl/pacjent/zakrzepica/lista/72337,obrzek-nog (dostęp 30.08.2023)
- Boboryk D., Zakład Dydaktyki Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego, Oddział Ratunkowy Szpitala Powiatowego im. bł. Marty Wieckiej w Bochni, Medycyna Praktyczna dla Pacjentów, 2022, Obrzęk — jakie są rodzaje obrzęków i w jakim przypadku należy zgłosić się do lekarza: https://www.mp.pl/pacjent/objawy/175407,obrzek (dostęp 30.08.2023)
