Teleangiektazja na nogach – przyczyny, objawy, leczenie

Nieleczona niewydolność żylna może stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia, dlatego nie należy bagatelizować jej początkowych objawów. Jednak mało osób zdaje sobie sprawę z tego, że tzw. pajączki świadczą o zaburzeniach w funkcjonowaniu układu żylnego. Dlatego postrzeganie teleangiektazji na nogach jako niewielkiego defektu estetycznego niewymagającego konsultacji ze specjalistą, zwiększa ryzyko rozwoju zaawansowanej postaci choroby.

Spis treści:

• Co to jest teleangiektazja?
• Postacie teleangiektazji
• Przyczyny powstawania teleangiektazji
• Czynniki zwiększające prawdopodobieństwo wystąpienia niewydolności żylnej
• Teleangiektazje – diagnostyka i leczenie

Co to jest teleangiektazja?

Wyniki badań naukowych wskazują, że problem teleangiektazji, czyli tzw. pajączków, dotyczy większości ludzi. Mogą pojawić się w każdym wieku, jednak najczęściej pojawiają się między 30., a 50. rokiem życia^[1]. Powszechnie uważane są za niegroźny defekt estetyczny, a jeśli ich liczebność i widoczność nie jest zbyt duża, na ogół są całkowicie bagatelizowane. Tymczasem każda teleangiektazja związana jest z występowaniem nieprawidłowości w obrębie naczyń naczyń krwionośnych i może zwiastować poważne problemy zdrowotne w przyszłości.

Teleangiektazje to inaczej pajączki na nogach, czyli rozszerzone naczynia krwionośne znajdujące się pod skórą o średnicy od 0,1 do 0,4 mm^[2]. Z wyglądu przypominają niebieskawe lub czerwonawe cienkie niteczki. Najczęściej pojawiają się na kończynach dolnych, głównie na udach lub pod kolanami.

Postacie teleangiektazji

Ze względu na przyczyny powstawania, wielkość i rozległość zmian naczyniowych, rozróżnia się cztery rodzaje pajączków naczyniowych.

1. Teleangiektazja samoistna – znajduje się płytko pod skórą, a jej średnica na ogół nie przekracza 0,1 mm. W badaniu nie wykrywa się żyły odżywczej. Pomimo nieznacznej wielkości leczenie tej zmiany jest bardzo trudne.
2. Teleangiektazja izolowana – nie wiąże się z występowaniem żylaków ani innych objawów niewydolności żylnej. W badaniu stwierdza się obecność naczynia odżywczego. Zastosowanie standardowych metod leczenia przynosi pozytywny efekt.
3. Teleangiektazja towarzysząca niewydolności żylnej – ze względu na dużą średnicę (nawet 0,4 mm) może wywoływać wrażenie nierówności na skórze. Przy zmianie tej najczęściej występują również żylaki na nogach oraz inne objawy niewydolności żylnej. Wachlarz pajączków rozkłada się wokół widocznej w badaniu żyły odżywczej (niewydolnej). Możliwości jej zamknięcia wpływają na efektywność leczenia tego rodzaju teleangiektazji na nogach.
4. Teleangiektazja wtórna – pojawia się po nieskutecznym leczeniu lub w następstwie urazu u ludzi cierpiących na niewydolność żylną. Tworzące się skupiska zmian przypominają siniaki. Etiologia tej teleangiektazji jest niejednoznaczna, podejrzewa się, że wpływ mogą mieć zaburzenia hormonalne lub procesy związane z syntezą cytokin angiogennych występujące w miejscu uszkodzenia tkanek².

Przyczyny powstawania teleangiektazji

Nieleczona niewydolność żylna może mieć bardzo poważne konsekwencje dla zdrowia, dlatego już wystąpienie jej pierwszych objawów jest wskazaniem do konsultacji ze specjalistą i zmiany trybu życia. Mało osób zdaje sobie jednak sprawę, że przy niewydolności żylnej objawy początkowe mogą być bardzo niewinne, dlatego zwykle nie wzbudzają niepokoju. Tymczasem teleangiektazje kończyn dolnych i pojawiające się pod koniec dnia wrażenie ciężkości nóg świadczą o nieprawidłowościach w funkcjonowaniu naczyń żylnych. Problemy wynikają najczęściej z pracy zastawek i słabej elastyczności naczyń.

W prawidłowo działającym naczyniu żylnym krew płynie zawsze w kierunku serca. Kierunek przepływu jest niezależny od siły grawitacji i pozycji ciała dzięki działaniu zastawek żylnych, które zapobiegają cofaniu się krwi w żyle. Zdarza się jednak, że zastawki nie funkcjonują prawidłowo i umożliwiają krwi przepływ wsteczny. Takie zjawisko nosi nazwę refluksu żylnego. Cofająca się krew przyczynia się do powstania zastoju w naczyniu, które poszerza się na skutek zwiększenia się wewnętrznego ciśnienia. W przypadku cienkich i kruchych ścianek może nawet dochodzić do ich pęknięcia. Przy teleangiektazji izolowanej nie ma bezpośredniego zagrożenia dla życia, jednak brak podjęcia działań może doprowadzić do dalszego rozwoju niewydolności żylnej i dotknąć większych naczyń krwionośnych.

Czynniki zwiększające prawdopodobieństwo wystąpienia niewydolności żylnej

Istnieje kilka czynników wpływających na ryzyko wystąpienia niewydolności żylnej. Wśród nich można wyróżnić:

• czynniki zwiększające ryzyko całkowicie niezależne od człowieka:
• płeć (zachorowania wśród kobiet są znacznie częstsze);
• wiek (ryzyko rośnie wraz z wiekiem);
• uwarunkowania genetyczne (u 90 proc. osób z teleangiektazją potwierdza się jej występowanie u innych członków rodziny^[3]);
• wzrost (im wyższy wzrost, tym wyższe ryzyko^[4]).
• czynniki umiarkowanie zależne:
• otyłość;
• stosowanie terapii hormonalnych;
• wiek zajścia w pierwszą ciążę;
• stres;
• długotrwałe stanie lub siedzenie.
• czynniki ryzyka całkowicie zależne od człowieka:
• brak aktywności fizycznej;
• częste siedzenie z nogą założoną na nogę;
• korzystanie z sauny i branie gorących kąpieli;
• nadmierne opalanie;
• stosowanie używek (alkohol, nikotyna);
• noszenie bardzo obcisłych ubrań i butów na wysokim obcasie.

Z powyższego zestawienia wynika, że można istotnie wpłynąć na ograniczenie ryzyka wystąpienia niewydolności żylnej (w tym również teleangiektazji kończyn dolnych) poprzez wprowadzenia pewnych zmian w dotychczasowych zachowaniu lub upodobaniach.

Teleangiektazje – diagnostyka i leczenie

Ponieważ teleangiektazje rzadko powodują dolegliwości bólowe (te dotyczą głównie zmian występujących w dołach podkolanowych²), pacjenci zgłaszający się do lekarza skarżą się głównie na ich nieestetyczny wygląd. To właśnie widoczność i chęć usunięcia zmiany, a nie zaniepokojenie stanem zdrowia jest powodem większości konsultacji specjalistycznych dotyczących teleangiektazji. Jednak bez względu na motywacje, warto, aby każdy pacjent, u którego występują nawet niewielkie zmiany naczyniowe, miał wykonane badanie USG Doppler, ponieważ u ponad 30 proc. zgłaszających się do specjalisty wyłącznie z powodu teleangiektazji stwierdza się współistnienie innych patologii w układzie krążenia².

Teleangiektazja kwalifikowana jest do leczenia na podstawie oceny jej wyglądu, zlokalizowania niewydolnego naczynia odżywczego (np. metodą transluminescencji) i określenia możliwości spływu żylnego.

Jeśli pajączki są jedynymi objawami nieprawidłowości w układzie żylnym, leczenie ogranicza się do ich usunięcia, aby poprawić wygląd pacjenta. Jeśli teleangiektazje są jednym z objawów przewlekłej niewydolności żylnej, pacjenta należy leczyć kompleksowo, a likwidację najmniejszych zmian traktować jako proces uzupełniający (zabieg estetyczny).

Likwidacja teleangiektazji możliwa jest przy wykorzystaniu kilku metod, m.in.:

• obliteracja laserowa – zamknięcie naczynia krwionośnego za pomocą promieniowania laserowego;
• elektrokoagulacja – zamknięcie naczynia za pomocą prądu o wysokiej częstotliwości lub fal elektromagnetycznych;
• obliteracja farmakologiczna (skleroterapia) – najpopularniejsza z metod, polega na podaniu do wnętrza naczynia środka chemicznego wywołującego uszkodzenie naczynia, a w konsekwencji do jego zwłóknienia i zamknięcia.

W przypadku bardzo małych zmian naczyniowych początkowo można też spróbować stosowania środków uszczelniających naczynia i poprawiających ich elastyczność lub wykorzystać metody drenażu limfatycznego i kompresjoterapii.

Należy pamiętać, że żadna z metod leczenia rozszerzonych naczyń krwionośnych nie daje gwarancji sukcesu, a nawet w przypadku uzyskania pozytywnych rezultatów istnieje ryzyko wystąpienia działań niepożądanych lub nawrotu dolegliwości. Jednak bagatelizowanie zmian zawsze zwiększa prawdopodobieństwo zaostrzenia objawów i wystąpienia przewlekłej niewydolności żylnej.

Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.

Bibliografia:

1. Sandean D.P., Winters R.: Spider Veins, 2021
2. Kiela M., Metody leczenia teleangiektazji, 25-31 (2013)
3. Mujadzic M., Ritter E.F., Given K.S.: A novel approach for the treatment of spider veins. 221 – 229 (2015)
4. Fukaya E., Flores A.M., Lindholm D., Gustafsson S., Zanetti D., Ingelsson E., Leeper N.J.: Clinical and genetic determinants of varicose veins. 2869 – 2880 (2018)