Puchnięcie nóg w upały – przyczyny i sposoby radzenia sobie z tym problemem

Dla niektórych osób lato jest synonimem opuchniętych nóg. Oprócz uczucia bólu i ciężkości kończyn dolnych, okres ten niesie za sobą ryzyko wystąpienia żylaków, zwłaszcza u osób z predyspozycjami. Głównym winowajcą jest upał, ale także brak ważnego dbania o swoje zdrowie. Zobacz, jak radzić sobie z obrzękiem nóg w upały.

Spis treści:

• Upał a układ krążenia
• Obrzęk nóg latem – mechanizm powstawania opuchlizny
• Puchnięcie nóg w upały – możliwe przyczyny
• Spuchnięte nogi – sposoby radzenia sobie z tym problemem

Upał a układ krążenia

Na wysokie temperatury szczególnie powinni uważać pacjenci z chorobami krążenia, takimi jak np. żylaki kończyn dolnych. To dlatego, że przy temperaturze powyżej 25˚C organizm człowieka podejmuje działania, które pozwolą mu utrzymanie ciepłoty ciała na bezpiecznym poziomie 36,6-37˚C. Obejmują one szybsze bicie serca, wzmożoną potliwość oraz rozszerzanie się naczyń krwionośnych. Te naturalne mechanizmy obronne organizmu u osób z zaburzeniami krążenia mogą prowadzić nawet do odwodnienia [1] lub innych objawów, takich jak zmęczenie i puchnięcie nóg.

Obrzęk nóg latem – mechanizm powstawania opuchlizny

Obrzęk, zwany także opuchlizną, to stan spuchnięcia lub nagromadzenia się wody w jakiejś części ciała lub w konkretnym miejscu na ciele. Dochodzi do niego, gdy płyn zawarty we krwi i limfie nadmiernie „wycieka” z naczynia krwionośnego – włosowatego lub chłonnego, a następnie gromadzi się między komórkami [2].

Latem powstawaniu obrzęków sprzyja ciepło. W ramach mechanizmu samoobrony organizm przygotowuje się na utratę płynów w wyniku pocenia się, powodując zatrzymanie większej ilości wody i puchnięcie. Jednocześnie wysoka temperatura prowadzi do rozszerzenia naczyń, czyli powiększenia ich średnicy i zwiększa w nich ciśnienie, jakie muszą wywierać, aby wysłać krew z powrotem do serca. Utrzymanie w tych warunkach dobrego przepływu wbrew grawitacji zwiększa skłonność do obrzęków żylnych i limfatycznych.

Puchnięcie nóg w upały – możliwe przyczyny

W przypadku obrzęku kończyn dolnych najczęstszą jego przyczyną jest przewlekła choroba żylna charakteryzująca się widocznymi przez skórę teleangiektazjami (tzw. pajączkami naczyniowymi) lub później niebiesko-sinymi żyłami o poszerzonym, krętym przebiegu [3]. Zarówno na wystąpienie objawów choroby żylnej, jak i opuchlizny nóg latem wpływ mają czynniki, które zwiększają ryzyko tych problemów. Należą do nich m.in.[3, 4]:

• czynniki dziedziczne: prawdopodobieństwo pojawienia się objawów wzrasta do 40% u osoby, której jedno z rodziców chorowało na żylaki i do 90%, gdy problem dotyczył obojga rodziców;
• płeć żeńska: kobiet częściej niż mężczyźni narzekają na opuchnięte nogi, co wiąże się np. ze zmianami hormonalnymi w trakcie cyklu miesiączkowego lub okresem ciąży;
• siedzący tryb życia: zarówno zbyt mało ćwiczeń fizycznych, jak i siedząca lub stojąca praca;
• przyjmowanie niektórych leków np. doustnych środków antykoncepcyjnych, hormonów sterydowych, niesteroidowych leków przeciwzapalnych, cyklosporyny (antybiotyki), blokerów kanału wapniowego (antagonistów wapnia);
• nadwaga i otyłość;
• zaparcia;
• wysoki wzrost;
• zaburzenia fizyczne statyki stopy: płaskostopie i stopa wydrążona;
• inne choroby, w tym przewlekłe np. niewydolność serca, choroby wątroby i nerek, niewydolność żylna, niedoczynność tarczycy, upośledzenie drenażu limfatycznego.

Puchnięcie nóg w upały może mieć związek również ze stylem życia. Może wynikać ze stosowania używek (palenia tytoniu i nadużywania alkoholu), zbyt małej ilości snu lub diety ubogiej w witaminy i składniki mineralne oraz ze słabego nawodnienia organizmu.

Spuchnięte nogi – sposoby radzenia sobie z tym problemem

W czasie upałów na pierwszym planie powinny znaleźć się działania profilaktyczne, które zmniejszą uczucie ciężkich nóg i zapobiegną ich spuchnięciu. Poprawę jakości życia mogą przynieść [3]:

• unikanie nadmiernego wystawiania ciała, a zwłaszcza kończyn dolnych, na słońce;
• niewchodzenie do wody o temperaturze powyżej 30°C (np. w jacuzzi);
• korzystanie z zimnych okładów lub z chłodnego prysznica;
• wykonywanie masaży kończyn dolnych;
• unikanie długiego przebywania w jednej pozycji, zwłaszcza stania lub siedzenia;
• robienie przerw w pracy na rozruszanie kończyn np. wspinanie się kilka razy na palcach;
• przystosowanie stanowiska pracy tak, aby nie pogarszać powrotu żylnego w nogach;
• co najmniej 3 razy dziennie przez 20 minut przebywanie w pozycji z kończynami dolnymi uniesionymi pod kątem 30°;
• dbanie o prawidłowo zbilansowaną, lekkostrawną dietę, ograniczenie soli i kawy oraz dostarczanie wody do organizmu;
• regularna aktywność fizyczna np. w postaci jazdy na rowerze, spacerów, pływania, jogi;
• spędzanie czasu wolnego w półcieniu.

W przypadku, gdy spuchnięte nogi i opuchnięte kostki utrudniają codzienne funkcjonowanie, stosuje się leki, które mają pomóc w aktywacji powrotu żylnego i limfatycznego [3].

Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.

Najczęściej zadawane pytania:

1. Jakie są leki na opuchnięte nogi?

Farmakoterapia zalecana u osób z przewlekłą chorobą żylną obejmuje leki zawierające wyciąg z kasztanowca, escynę, zmikronizowaną diosminę, rutynę, hesperydynę, a także dobesylan wapnia [3]. Badania kliniczne wykazały skuteczność zastosowania zmikronizowanej diosminy w zmniejszaniu obrzęków kostek i nóg oraz uczucia ciężkości, bólu i łagodzenia skurczów kończyn dolnych [5].

2. Czy Diosminex ma właściwości przeciwobrzękowe?

W produkcie leczniczym Diosminex znajduje się zmikronizowana diosmina, która zmniejsza obrzęk kończyn dolnych. Lek ten przyspiesza odpływ krwi żylnej i zmniejsza jej zastój w żyłach, dzięki czemu ogranicza również opuchliznę nóg i kostek. Poza tym wzmacnia i poprawia napięcie w naczyniach krwionośnych oraz zmniejsza podatność małych naczynek na pękanie [6].

3. Co jeść i pić w upały, by zapobiec obrzękom nóg?

Gdy na zewnątrz panują wysokie temperatury, ważne jest nawodnienie organizmu. Dlatego należy pić więcej niż zwykle, najlepiej wody, nawet jeśli nie odczuwa się pragnienia. Codzienne posiłki powinny być lekkostrawne, najlepiej obfitujące w owoce i warzywa, pełnoziarniste produkty zbożowe, lekki nabiał, mięso drobiowe i ryby. Warto też sięgać po sezonowe owoce, które zawierają dużo wody, np. truskawka, arbuz, melon, brzoskwinia lub śliwka.

Bibliografia:

1. Jóźwiak J., Upały kontra zaburzenia krążenia, 2016 (witryna internetowa: https://pulsmedycyny.pl/upaly-kontra-zaburzenia-krazenia-887136, dostęp: 03.07.2024).
2. Boboryk D., Obrzęk – jakie są rodzaje obrzęków i w jakim przypadku należy zgłosić się do lekarza, 2022 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/objawy/175407,obrzek-jakie-sa-rodzaje-obrzekow-i-w-jakim-przypadku-nalezy-zglosic-sie-do-lekarza, dostęp: 03.07.2024).
3. Zubilewicz R., Jaroszyński A., Przewlekła choroba żylna, Forum Medycyny Rodzinnej 2015, vol 9, no 5, 400–404.
4. Rymarz E. i in., Obrzęki kończyn dolnych. Etiopatogeneza, rodzaje, diagnostyka, Medycyna Ogólna, 2007, 13 (XLII), 3: 216-221.
5. Witryna internetowa: https://diosminex.pl/diosminex/badania/
6. Witryna internetowa: https://diosminex.pl/diosminex/