Nocne skurcze nóg – o czym świadczą i jak im zapobiegać?

Nocne skurcze mięśni nóg utrudniają zasypianie i mogą znacznie wpływać na jakość snu. Skurcze te niekiedy bywają bardzo bolesne, co dodatkowo pogarsza komfort. Przyczyn skurczu mięśni łydek oraz innych struktur mięśniowych można upatrywać m.in. w zespole niespokojnych nóg¹ czy chorobach żył.² W takim przypadku zawsze należy skonsultować się z lekarzem. Nagłe skurcze mięśni mogą wynikać także z niedoborów niektórych pierwiastków, np. magnezu. Wówczas z pomocą przychodzi dodatkowa suplementacja³. Sprawdź, jakie są jeszcze przyczyny nocnych skurczów nóg i zobacz, jak poradzić sobie z tym problemem!

Spis treści:

• Silne skurcze mięśni nóg – kiedy rozpoznać, że to choroba żył?
• Skurcze mięśni nóg a niedobór magnezu
• Silne skurcze nóg w nocy a zespół niespokojnych nóg – skąd ta dolegliwość?
• Nocne skurcze mięśni – jak sobie z tym radzić? Leczenie i domowe sposoby

Silne skurcze mięśni nóg – kiedy rozpoznać, że to choroba żył?

Jedną z częstszych przyczyn występowania skurczy nóg jest przewlekła niewydolność żylna. To powszechny problem² wynikający z nadmiernego wzrostu ciśnienia krwi w żyłach. Powoduje to zaburzenia funkcjonowania całego układu żylnego w postaci cofania się krwi w żyłach (refluks żylny), niedrożności naczyń krwionośnych – żył – czy rozwoju żylaków kończyn dolnych. Przewlekłą niewydolność żylną można rozpoznać po stosunkowo charakterystycznych objawach. Jednym z pierwszych symptomów są obrzęki kostek, nasilające się szczególnie pod koniec dnia. Pojawiają się także dolegliwości bólowe, a z czasem coraz bardziej widoczne zmiany skórne w postaci przebarwień lub stwardnień. PNŻ może doprowadzić do rozwoju stanu zapalnego w żyłach.⁴ W przebiegu choroby występują również skurcze łydek.²

Do częstych chorób w obrębie żył zalicza się także żylną chorobę zakrzepowo-zatorową, grożącą obumarciem płuca na skutek zablokowania dopływu krwi. W jej przebiegu pojawiają się bolesne skurcze łydek lub ud.⁵

Objawy skórne, pojawiające się w przebiegu chorób żył, to m.in.⁶:

• pajączki naczyniowe,
• żylaki siateczkowate,
• żylaki,
• owrzodzenia żylakowe.

Pajączki naczyniowe są pierwszymi zmianami skórnymi. Mają niewielki rozmiar (mniej niż 1 mm średnicy) i mogą im towarzyszyć dolegliwości bólowe. Żyły siateczkowate są nieco większe – ich średnica waha się w granicach 1–3 mm. Są niewielkim poszerzeniem powierzchniowych żył, widoczne w postaci siateczki. Najczęściej występują w okolicy podudzi lub w dole podkolanowym. Ich dalszy rozwój może doprowadzić do wystąpienia owrzodzeń żylnych.⁶

Znacznie groźniejsze i trudniejsze w leczeniu są żylaki oraz owrzodzenia żylne. Zmiany te pojawiają się w zaawansowanych stadiach choroby. Żylaki są trwałym rozszerzeniem naczyń krwionośnych (żył), wystających ponad poziom tkanki skórnej i tworzących „wybroczyny”. Żylaki częściej występują u kobiet niż u mężczyzn. Dużym zagrożeniem jest ryzyko krwawienia z żylaków. Z kolei owrzodzenia żylne kończyn dolnych są procesem, w którym dochodzi do martwicy tkanki i rozpadu komórek.⁶

Owrzodzenia żylne są otwartym uszkodzeniem naskórka. Towarzyszą im objawy takie jak uczucie ciężkości nóg, świąd, ból, obrzęk oraz łagodniejsze postacie zmian skórnych. Wymienione zmiany skórne są jednym z głównych wyróżników chorób żylnych.⁷ Po ich obserwacji należy udać się do lekarza, zwłaszcza gdy pojawiają się dodatkowe objawy, np. skurcze nóg.

Skurcze mięśni nóg a niedobór magnezu

Układ nerwowy i mięśniowy do swojego prawidłowego funkcjonowania potrzebuje niektórych składników mineralnych, np. magnezu. Pierwiastek ten reguluje przewodnictwo nerwowe i mięśniowe, dlatego też jego niedobory powodują m.in. drżenie mięśni czy ich skurcze. Magnez odpowiada za regulację przepływu impulsu nerwowo-mięśniowego – zwiększa próg pobudliwości nerwowej, jednocześnie zmniejszając kurczliwość mięśni poprzecznie prążkowanych. Zarówno u osób dorosłych, jak i u dzieci podstawą w dostarczeniu tego pierwiastka powinna być dieta. Jednak pod wpływem niektórych czynników, np. zbyt małej ilości magnezu w diecie lub zaburzeń wchłaniania, mogą pojawić się jego niedobory. Wówczas jednym z pomocnych rozwiązań jest przyjmowanie suplementu diety. Zbyt mała podaż magnezu może również osłabiać ogólną siłę mięśni, a zapotrzebowanie na jego wchłanianie może również zwiększać kawa.³

Silne skurcze nóg w nocy a zespół niespokojnych nóg – skąd ta dolegliwość?

Zespół niespokojnych nóg (RLS) to jedno z zaburzeń ruchowych o podłożu nerwowym (związane z przewodnictwem czuciowym), które uaktywnia się w momencie zasypiania. Typowym objawem tego zaburzenia jest niepokój odczuwany w nogach, wymuszający konieczność poruszania nimi. Ze względu na to schorzenie to może powodować u chorych problemy ze snem. Zespołowi niespokojnych nóg towarzyszą również objawy dodatkowe, takie jak mrowienie czy drętwienie nóg. Mogą pojawić się także skurcze nóg.⁸

Nocne skurcze mięśni – jak sobie z tym radzić? Leczenie i domowe sposoby

Aby opanować nocne skurcze mięśni nóg, należy najpierw poznać ich przyczynę. Jeśli wynika ona z niedoborów magnezu, wówczas rozwiązaniem są odpowiednie preparaty z magnezem, wspomagające dostarczenie tego pierwiastka do organizmu (jeśli nie jest to możliwe wraz z dietą).³

W przypadku zespołu RLS stosuje się leczenie dopaminergiczne za pomocą odpowiednich farmaceutyków. RLS może występować również na skutek niedoboru żelaza, dlatego warto przeprowadzić badania pod tym kątem.⁹ Jeśli problem nocnych skurczów wynika z choroby żylnej, należy wprowadzić odpowiednią terapię. Leczenie tych schorzeń wiąże się nie tylko z przyjmowaniem lekarstw, ale także wymaga zmiany pewnych nawyków życia codziennego (np. wdrożenie regularnej aktywności fizycznej). Jedną z podstaw w leczeniu choroby żył jest kompresjoterapia, czyli stosowanie bielizny uciskowej. Oprócz tego lekarz może zalecić przyjmowanie leków flebotropowych.¹⁰

Najczęściej zadawane pytania:

1. Jak zapobiegać nocnym skurczom nóg?

Aby ograniczyć występowanie nocnych skurczów nóg, warto zadbać o odpowiednie nawodnienie organizmu przed snem. Należy także wprowadzić zdrową dietę i dbać o aktywność fizyczną oraz unikać zbyt długiego spędzania czasu w jednej pozycji – stojącej lub siedzącej.

2. Jak wyleczyć nocne skurcze nóg?

Leczenie nocnych skurczów nóg należy rozpocząć od ustalenia ich przyczyny wraz ze specjalistą. W przypadku chorób żył konieczne będzie przyjmowanie odpowiednich farmaceutyków. Nocne skurcze nóg wymagają także pewnych zmian w zakresie prowadzonego trybu życia.

Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.

Bibliografia:

1. Tipton P., Zespół niespokojnych nóg i nocne kurcze mięśni nóg – przegląd oraz przewodnik rozpoznawania i leczenia, Medycyna Praktyczna, 2017, dostęp: 10.08.2022.
2. Tomkowski W., Leczenie przewlekłej niewydolności żylnej za pomocą połączenia Ruscus aculeatus, metylochalkonu hesperydyny i kwasu askorbinowego — przegląd piśmiennictwa, Acta Angiologica, 2014.
3. Wyskida K., Suplementacja doustna magnezu – wskazania, przeciwwskazania, sytuacje niejednoznaczne, Medycyna po Dyplomie, 2016.
4. Frołow M., Przewlekła niewydolność żylna, Medycyna Praktyczna, 2016, dostęp: 10.08.2022.
5. Wilkowska A. i inni, Ryzyko i proflaktyka żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej u pacjentów hospitalizowanych z powodu zaburzeń psychicznych. Przegląd badań, Psychiatria Polska, 2018.
6. Barańska-Rybak W., Komorowska O., Zmiany skórne w chorobach naczyń żylnych, Forum Medycyny Rodzinnej 2012, vol 6, no 1, 35–42.
7. Bonkemeyer Millan S. i inni, Owrzodzenia żylne – rozpoznawanie i leczenie, Medycyna Praktyczna, 2019, dostęp: 10.08.2022.
8. Tipton P., Zespół niespokojnych nóg i nocne kurcze mięśni nóg – przegląd oraz przewodnik rozpoznawania i leczenia, Medycyna Praktyczna, 2017, dostęp: 10.08.2022.
9. Tiption W., Wszołek Z., Leczenie zespołu niespokojnych nóg, Medycyna Praktyczna, 2018, dostęp: 10.08.2022.
10. Neubauer-Geryk J., Bienaszewski L., Przewlekła choroba żylna — patofizjologia, obraz kliniczny i leczenie, Choroby Serca i Naczyń, 2009, tom 6, nr 3, 135-141.