Świąd skóry nóg – najczęstsze przyczyny, objawy, leczenie swędzenia skóry nóg

Świąt jest nieprzyjemnym uczuciem wyzwalającym potrzebę drapania się. Może obejmować całe ciało lub jedynie wybrane jego partie, np. nogi. Najczęściej jest to niegroźna dolegliwość, mimo wszystko nie powinno się jej bagatelizować, ponieważ niekiedy może wywołać ją wymagająca leczenia choroba skóry lub choroba ogólnoustrojowa. Jeśli pomimo zastosowania domowych sposobów na świąd objaw ten nie zmniejsza się, a wręcz się nasila, a w dodatku towarzyszą mu objawy dodatkowe, warto skonsultować się z lekarzem. O czym może świadczyć uporczywy świąd skórny występujący w obrębie nie tylko nóg, ale także całego ciała? Jak radzić sobie ze świądem domowymi sposobami? Sprawdź!

Spis treści:

• Co to jest świąd i jak powstaje?
• Jakie są możliwe przyczyny swędzenia nóg?
• Świąd skóry i objawy mu towarzyszące
• Świąd skóry nóg – kiedy do lekarza?
• Diagnostyka świądu skóry
• Leczenie swędzenia skóry nóg

Co to jest świąd i jak powstaje?

Świąd to określenie opisujące nieprzyjemne uczucie skóry wywołujące potrzebę drapania lub pocierania. Jest jednym z częstszych objawów dermatologicznych występujących u ludzi w każdym wieku. Może występować samodzielnie, ale równie dobrze mogą towarzyszyć mu inne przykre objawy, jak np. zaczerwienienie, wysypka, opuchlizna czy uczucie ciężkich nóg, co może świadczyć o tym, że dolegliwość ma podłoże chorobowe¹.

Mechanizm powstawania świądu jest wieloczynnikowy i dość skomplikowany. Może mieć swoje źródło w układzie nerwowym, jak również być efektem oddziaływania różnych bodźców, np. mechanicznych, termicznych, chemicznych czy elektrycznych na włókna nerwowe1. Aby to stwierdzić, najczęściej trzeba wykonać pełną diagnostykę. Jeśli świąd skóry utrzymuje się dłużej niż 6 tygodni, to określa się go przewlekłym¹.

Jakie są możliwe przyczyny swędzenia nóg?

Przyczyn świądu nóg może być wiele. Najprostszym wyjaśnieniem jest to, że doszło do podrażnienia skóry, np. przy goleniu lub na skutek wyprania ubrań w uczulającym nas proszku do prania. Czasami jednak sytuacja jest nieco bardziej skomplikowana.

Do wystąpienia świądu przyczynić się mogą przede wszystkim różne choroby skóry, w tym m.in.¹:

• infekcje bakteryjne i wirusowe,
• infekcje grzybicze (grzybica),
• infekcje pasożytnicze (świerzb),
• atopowe zapalenie skóry (AZS),
• zapalenie mieszków włosowych,
• pokrzywka,
• łuszczyca,
• nadmierna suchość skóry,
• wyprysk,
• oparzenia słoneczne,
• ukąszenia owadów i innych zwierząt,
• alergie pokarmowe,
• uczulenie na leki, kosmetyki lub środki chemiczne,
• nowotwory skóry.

Uciążliwe swędzenie łydek poniżej kolan, a czasami całych nóg wywołać może przewlekła niewydolność żylna. Jest to zespół złożonych zmian morfologicznych i/lub funkcjonalnych występujących w obrębie układu żylnego, które mogą być wrodzone lub nabyte. Zmiany jak uporczywy świąd występują właśnie w obrębie kończyn dolnych².

Zdarza się, że świąd obejmuje nie tylko nogi, ale też inne partie ciała. Wtedy stać za nim może choroba ogólnoustrojowa. Najczęstsze przyczyny świądu uogólnionego to^1,3:

• choroby alergiczne skóry,
• przewlekła niewydolność nerek,
• choroby wątroby i dróg żółciowych (swędzenie może wynikać np. z cholestazy),
• choroby układu krwiotwórczego,
• zaburzenia endokrynne i metaboliczne,
• nowotwory złośliwe,
• neuropatie,
• zakażenie HIV,
• leki.

Swędzenie ud i łydek może mieć też podłoże psychogenne i występować na tle nerwowym¹.

Świąd skóry i objawy mu towarzyszące

W zależności od przyczyny świądu skóry towarzyszyć mu mogą różne inne objawy. W przebiegu chorób żylnych występować może nasilające się wieczorem uczucie ciężkości kończyn dolnych i ich nadmierna pełność, bolesne skurcze łydek występujące zwłaszcza w nocy, obrzęk kostek, poszerzenie żył nóg, a także zespół niespokojnych nóg2. Z kolei w chorobach skóry wraz ze świądem pojawić się mogą inne typowe objawy skórne jak krosty, wysypka, bąble, guzki lub pęcherzem, a także zaczerwienienie skóry, nadmierne łuszczenie się naskórka, rumień, siniaki czy bolesność przy dotyku.

Świąd skóry nóg – kiedy do lekarza?

Do lekarza warto się udać przede wszystkim wtedy, gdy¹:

• świąd utrzymuje się ponad tydzień i nie reaguje na domowe sposoby jego zmniejszania,
• występuje uciążliwe swędzenie skóry bez wysypki i objawów towarzyszących,
• świąd w ciągu dnia uniemożliwia normalne funkcjonowanie,
• świąd skóry nasila się wieczorem i w nocy, zaburzając spokojny sen,
• nie da się uchwycić przyczyny występowania świądu,

Skonsultować z lekarzem warto również świąd, któremu towarzyszą niepokojące objawy jak utrata masy ciała, znaczne zmęczenie, gorączka, zmiana rytmu wypróżnień, żółtaczka czy rozległe zmiany skórne¹.

Diagnostyka świądu skóry

Lekarz podczas wizyty najpierw zbiera od pacjenta dokładny wywiad, następnie przeprowadza badanie ze szczególnym uwzględnieniem zmian skórnych okolicy objętej świądem, czyli w tym przypadku nóg. Aby wykluczyć występowanie chorób ogólnoustrojowych, lekarz może zlecić badania dodatkowe, w tym¹:

• badania laboratoryjne (m.in. morfologia, wskaźniki zapalenia, stężenie hormonów tarczycy),
• alergiczne testy skórne,
• testy mikrobiologiczne.

Dalsze postępowanie zależy od przyczyny świądu.

Leczenie swędzenia skóry nóg

Świąd zwykle złagodzić można samodzielnie w warunkach domowych. Leczenie polega na stosowaniu nawilżających produktów dostępnych bez recepty na świąd (np. maści, kremów) i domowych sposobów łagodzenia swędzenia skóry. Najważniejsze zalecenia w przypadku świądu obejmują^1,3:

• nawilżenie skóry z wykorzystaniem balsamów, kremów i olejków (minimum raz dziennie),
• stosowanie balsamów z mentolem, fenolem lub kamforą,
• regularne robienie zimnych okładów,
• przykładanie chłodnych kompresów czy bandaży do miejsc szczególnie drażniących,
• przyjmowanie doustnych środków antyhistaminowych dostępnych bez recepty,
• robienie kąpieli leczniczych z płatkami owsianymi, sodą oczyszczoną lub olejkami eterycznymi,
• używanie do mycia mydła bez środków zapachowych i barwników,
• unikanie substancji mogących wpływać drażniąco na skórę,
• unikanie stresu (nasila świąd).

Po kąpieli lub prysznicu zawsze należy dokładnie spłukać ciało. Ponadto trzeba nosić odzież z delikatnych materiałów.

 

Najczęściej zadawane pytania:

1. Jakie choroby powodują świąd skóry?

Świąd jest charakterystyczny przede wszystkim dla chorób skóry jak grzybica, łuszczyca, świerzb czy atopowe zapalenie skóry, ale powodować go mogą również choroby ogólnoustrojowe, np. choroby układu krwiotwórczego, wątroby czy nerek.

2. O czym może świadczyć świąd skóry nóg bez innych objawów?

Najczęstszą przyczyną świądu bez podłoża chorobowego jest podrażnienie skóry spowodowane kontaktem z uczulającym czynnikiem.

Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.

 

Bibliografia:

1. Wiercińska M., Świąd skóry: przyczyny świądu, leczenie i sposoby łagodzenia objawów, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2021 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/objawy/175312,swiad (dostęp: 2022.08.18.)).
2. Frołow M., Masłowski L., Przewlekła niewydolność żylna, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2021 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.31 (dostęp: 2022.08.18.)).
3. Krajnik M., Drabczyk R., Świąd, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2021 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.I.1.34 (dostęp: 2022.08.18.)).