Parestezje – jakie są przyczyny występowania?

Parestezje powstają na skutek uszkodzenia nerwów obwodowych. Powodują charakterystyczne, nieprzyjemne uczucie mrowienia lub drętwienia, pojawiające się w różnych obszarach ciała. Jedną z przyczyn parestezji jest przewlekła niewydolność żylna.

Co wywołuje parestezje? O czym świadczy drętwienie nóg? Co robić?

Spis treści:

• Parestezje – czym są?
• Parestezje – przyczyny występowania
• Parestezje a zespół niespokojnych nóg
• Parestezje a przewlekła niewydolność żylna
• Parestezje – jak zdiagnozować mrowienie nóg?
• Jak złagodzić parestezje?
• Parestezje kończyn dolnych – leczenie

Parestezje – czym są?

Parestezje powstają na skutek uszkodzenia nerwów obwodowych, co prowadzi do niewłaściwego odczuwania różnych bodźców.¹

Stąd charakterystyczne uczucie mrowienia lub drętwienia. Parestezje mogą występować w różnych częściach ciała, a czynniki wpływające na ich obecność są zróżnicowane.¹

Parestezje uznawane są za tzw. objawy nadmiarowe w zaburzeniach czucia.²

Parestezje kończyn wiąże się z uczuciem drętwienia lub mrowienia nóg. Występują m.in. w przebiegu przewlekłej niewydolności żylnej (PNŻ).³

Parestezje – przyczyny występowania

Czynniki sprzyjające występowaniu parestezji są różnorodne. Mogą wynikać zarówno z poważnych zaburzeń jak i zaniedbań w higienie codziennego życia (np. spożywanie nadmiernej ilości alkoholu).¹

Najczęstsze przyczyny prowadzące do wystąpienia parestezji¹:

• choroby zwyrodnieniowe i związane z nimi zmiany o tym podłożu;
• dyskopatia – schorzenie dotykające krążków krążków w kręgosłupie⁴;
• cukrzyca;
• niedobory składników odżywczych, zwłaszcza witaminy B12;
• schorzenia o charakterze autoimmunologicznym;
• choroby metaboliczne, takie jak porfiria;
• niektóre grupy leków;
• spożywanie zbyt dużej ilości alkoholu.

Parestezje występują również w przebiegu chorób takich jak przewlekła niewydolność żylna (PNŻ). Pojawiają się jako jeden z objawów, tuż obok skurczy czy uczucia ciężkości nóg.³ Ich obecność jest typowa także dla zespołu niespokojnych nóg (RLS).⁵

Parestezje a zespół niespokojnych nóg

Zespół niespokojnych nóg (RLS) jest jednym z zaburzeń ruchowych, pojawiających się podczas snu lub w trakcie zasypiania. Oprócz parestezji, w RLS pojawiają się objawy takie jak⁵:

• silna potrzeba poruszania nogami;
• mrowienie nóg;
• drętwienie nóg.

Objawy nasilają się pod koniec dnia, a chwilową ulgę przynosi poruszanie nogami lub ich krótki masaż. Dolegliwości jednak szybko powracają⁵, co ponownie nasila dyskomfort chorego.

Najczęstsze przyczyny RLS to niewydolność nerek, niektóre leki oraz niedobory substancji odżywczych, takich jak magnez czy żelazo.⁵

Parestezje a przewlekła niewydolność żylna

Schorzenia związane z układem żylnym stają się coraz bardziej powszechne. Jedną z najczęstszych dolegliwości jest przewlekła niewydolność żylna, w skrócie PNŻ.³

Przewlekła niewydolność żylna powoduje wiele objawów, w tym parestezje. Typowe dla nich jest mrowienie oraz drętwienie nóg. Oprócz tego w PNŻ występują³:

• uczucie ciężkości nóg;
• nagłe skurcze, zwłaszcza obszarze łydek i ud;
• dolegliwości bólowe kończyn dolnych.

Pojawiać się może również uczucie pieczenia lub swędzenia nóg. Objawy najczęściej nasilają się po okresie dłuższego stania w jednej pozycji lub na koniec dnia.⁶

Na rozwój przewlekłej niewydolności żylnej wpływa wiele czynników. Mogą mieć one zarówno podłoże genetyczne jak i środowiskowe. Często przyczyną jest siedzący tryb życia i zbyt mała ilość aktywności fizycznej.³

Przewlekłej niewydolności żylnej sprzyja również palenie papierosów, otyłość oraz zaburzenia hormonalne. Ze względu na gwałtowny wzrost masy ciała w czasie ciąży również mogą pojawiać się żylaki na nogach.³

Żylaki mogą występować w różnych postaciach, jako żylaki siatkowate, żylaki głównych pni żylnych lub pajączki na nogach, określane jako pajączki naczyniowe.⁷ Jednym z najpoważniejszych powikłań PNŻ jest owrzodzenie podudzi.³

Parestezje – jak zdiagnozować mrowienie nóg?

Parestezje wiążą się z zaburzeniami w obrębie funkcjonowania nerwów¹, dlatego ich obecność należy zawsze skonsultować z lekarzem.

Podstawą do postawienia właściwej diagnozy i udzielenia dalszych zaleceń jest przeprowadzenie wywiadu oraz wykonanie badań fizykalnych przez specjalistę.¹

W razie konieczności lekarz może zalecić dodatkowe badania, takie jak EMG (elektromiografia) lub ENG (elektroneurografia). Pomagają one ocenić bardziej specyficzne aspekty parestezji, takie jak ich natężenie.¹

Jak złagodzić parestezje?

Parestezje na tle niewydolności żylnej należy leczyć metodami, poprawiającymi krążenie krwi i zalecanymi przy schorzeniach żył. Jedną z podstaw jest tzw. kompresjoterapia.⁸

Kompresjoterapia

Leczenie za pomocą tej terapii polega na noszeniu bielizny uciskowej – najczęściej pończoch lub rajstop. Każdy artykuł uciskowy jest dostępny w 4 klasach kompresji, co pozwala dopasować siłę ucisku do stopnia rozwoju żylaków.⁸

Aktywność fizyczna

Złagodzeniu parestezji oraz innych objawów towarzyszących przewlekłej niewydolności żylnej, sprzyja aktywność fizyczna – wpływa na uregulowanie ciśnienia krwi w żyłach.⁸

Do najbardziej polecanych aktywności zalicza się spacerowanie, pływanie, jazdę na rowerze, taniec oraz golf. Zaleca się również wykonywanie ćwiczeń, poprawiających krążenie w kończynach dolnych.⁸

Parestezje kończyn dolnych – leczenie

W leczeniu parestezji, poza kompresjoterapią oraz aktywnością fizyczną, niekiedy stosuje się również farmakoterapię.⁸

W przypadku niewydolności żylnej ukierunkowana jest ona na złagodzenie objawów towarzyszących chorobie. Farmaceutyki mają za zadanie m.in. uregulować ciśnienie krwi w żyłach oraz wzmocnić napięcie ich ścian.⁸

Najczęściej stosowane leki na parestezje to farmaceutyki flebotropowe. Główne wskazania do ich stosowania to obrzęki nóg, dolegliwości bólowe, skurcze kończyn dolnych oraz uczucie niespokojnych lub ciężkich nóg. ⁸

Jedną z substancji stosowanych w leczeniu przewlekłej niewydolności żylnej i łagodzeniu objawów takich jak parestezje, jest diosmina. Substancja ta wpływa na naczynia krwionośne, zwiększając ich uszczelnienie, ogranicza nadmierną lepkość krwi oraz działa przeciwzapalnie.⁸

Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.

Najczęściej zadawane pytania:

1. Jak zapobiegać parestezjom kończyn dolnych?

Aby zapobiec uczuciom drętwienia i mrowienia nóg, należy dbać o swoje zdrowie. Dlatego ważne są:

• ćwiczenia fizyczne;
• unikanie stresujących sytuacji i dbanie o zdrowie psychiczne;
• zdrowe nawyki żywieniowe;
• kontrolowanie chorób współistniejących np. nadciśnienia tętniczego lub cukrzycy;
• noszenie bielizny uciskowej – w przypadku niewydolności żylnej;
• przyjmowanie leków łagodzących objawy parestezji, np. produktów leczniczych z diosminą.

2. Jakie choroby zwiększają ryzyko wystąpienia parestezji?

U każdego może wystąpić przejściowa parestezja. Ryzyko pojawienia się objawów wzrasta wraz z wiekiem i może również zwiększać się, jeśli dana osoba:

• wykonuje powtarzalne ruchy, które wielokrotnie uciskają nerwy, takie jak uprawianie sportów kontaktowych lub wymagających dużego wysiłku kończyn;
• spożywa duże ilości alkoholu;
• nie dba o właściwą dietę, co prowadzi do niedoboru witamin, zwłaszcza witaminy B12 i kwasu foliowego;
• ma cukrzycę typu 1. lub 2.;
• cierpi na chorobę autoimmunologiczną lub neurologiczną;
• przyjmuje leki zwiększające ryzyko wystąpienia mrowienia i drętwienia kończyn;
• choruje na przewlekłą niewydolność żylną.

3. Czy parestezje zawsze są oznaką poważnej choroby?

Mogą, ale nie zawsze tak jest. Przejściowe parestezje są częste i czasami występują w wyniku tymczasowego ucisku nerwu. Jeśli jednak parestezje utrzymują się i utrudniają codzienne funkcjonowanie, należy skonsultować się z lekarzem w celu ustalenia ich przyczyny i uzyskania porady dotyczącej leczenia.

Bibliografia:

1.  Pajdas A., Parastezje, Medycyna Praktyczna, 2014, dostęp: 5.02.2022
2.  Bodzioch M., Czucie, zaburzenia, Medycyna Praktyczna, 2021, dostęp: 5.02.2022.
3. Tomkowski W., Leczenie przewlekłej niewydolności żylnej za pomocą połączenia Ruscus aculeatus, metylochalkonu hesperydyny i kwasu askorbinowego — przegląd piśmiennictwa, Acta Angioligica, 2014.
4. Stępień K., Dyskopatia w odcinku lędźwiowo-krzyżowym kręgosłupa, Medycyna Praktyczna, 2020.
5.  Wichniak A., Zespół niespokojnych nóg, Medycyna Praktyczna, 2014, dostęp: 5.02.2022.
6.  Raetz J. i inni, Choroby układu żył powierzchownych – żylaki, Medycyna Praktyczna, 2019, dostęp: 5.02.2022.
7. Frołow M., Żylaki, Medycyna Praktyczna, 2017, dostęp: 5.02.2022.
8.  Neubauer-Geryk J.,  Bieniaszewski L., Przewlekła choroba żylna — patofizjologia, obraz kliniczny i leczenie, Choroby Serca i Naczyń, 2009.